مروری بر کوچینگ

مروری بر کوچینگ

قسمت اول

پیشگفتار

در دنیای پویا، پیچیده، رقابتی و غیرقابل پیش‌بینی امروز، موفقیت‌ و پیشرفت‌ تنها نصيب افراد و سازمان‌ها و شرکت‌هایی می‌شود که قادر به انجام فعالیت‌های مؤثر در محیط‌های مبهم و پيچيده باشند و آمادگي لازم براي انطباق با شرایط پیشِ روی را در خود ایجاد کنند. لازمه این امر، سرمایه‌گذاری بر روی آینده از طریق استفاده از بهترین شیوه‌ها برای توسعه مهارت‌ها و قابلیت‌های فردی اشخاص و ارتقای جایگاه کسب‌وکارها است؛ این روش‌ها امکان درک چشم‌اندازهای پیچیده و حل مسائل را فراهم می‌کنند. در سایه بازخوردهای دائمی و پیوسته است که نقاط قوت و قابل بهبود افراد، سازمان‌ها و کسب‌وکارها نمایان می‌گردد و آن‌ها فاصله تصورات خود با وضعیت فعلی و واقعی‌شان را درک می‌کنند و مسیر درست و کوتاه را برای نیل به اهداف یا وضعیت مطلوبشان تشخیص می‌دهند.

مقدمه‌ای بر کوچینگ

تا چه اندازه با کوچینگ آشنا هستید؟ قطعاً این واژه را تا کنون شنیده‌اید، اما با توجه به این که بیشتر به عنوان مربی ورزشی به کار می‌رود، حوزه عملکرد آن را به درستی ندانید. در این سلسله مباحث ما قصد داریم برای آشنایی بیشتر با این مهارت جهانی، علاوه بر توضیح کوچینگ، آن را با دیگر تکنیک‌های مشاوره و مربی‌گری مقایسه کنیم و تفاوت کوچینگ با و مشاوره و منتورینگ و برخی دیگر از رشته‌ای پشتیبان را بیشتر برایتان روشن کنیم.

تاریخچه کوچینگ

در ابتدا برای دستیابی به درک بهتر از ریشه‌های کوچینگ، بررسی تاریخچه آن خالی از لطف نخواهد بود. با توجه به این که کوچینگ اجرایی از اوایل دهه ۱۹۹۰ به عنوان یک روش بهینه برای بهبود عملکرد در حال شکوفایی است، مفهوم آن به عنوان یک رابطه حمایتی مبتنی بر مکالمات هدفمند دارای سابقه طولانی است.

(کلیه مطالب تاریخچه کوچینگ از فصل اول کتاب کوچینگ در فرهنگ اسلامی نوشته Raja’a Allaho, Christian van Nieuwerburgh می‌باشد.)

یونان باستان

برای اولین بار، به این نوع روابط حمایتی در افسانه یونانی، ادیسه هومر، اشاره شده است. در این داستان، پسر ادیسه به نام تلماکوس، توسط یک پیرمرد خردمند به نام «منتور» حمایت می‌شد. پس از آن، کلمه «منتور» بر اساس این شخصیت ادبی با چهره یک مشاور خردمند و قابل اعتماد پیوند خورده است. از نظر تاریخی، یونانیان باستان از ورزشکاران نخبه خود حمایت ویژه‌ای می‌کردند. پرمخاطب‌ترین ورزشکاران مشغول به تمرین ژیمناستیک بوده‌اند که توسط قهرمانان سابق همین ورزش پشتیبانی می‌شدند. لازم به ذکر است که آن‌ها برای این نقش از اصطلاح کوچ استفاده نکردند. با این حال، اگرچه آن‌ها برای توصیف این قهرمانان سابق از کلمه «ژیمناست‌ها» استفاده می‌کردند، اما این نقش تقریباً همانند نقش مربی ورزشی مدرن است.

مجارستان

تصور می‌شود که کلمه «کوچ» از نام شهری در مجارستان سرچشمه گرفته است (Koc) با تلفظ (kotch)؛ که در قرن پانزدهم برای ساخت واگن استفاده می‌شد. نوع حمل‌ونقل سبک و سریع آن‌ها در سرتاسر اروپا رواج یافت. به نظر می‌رسد که کلمه انگلیسی «coach» از اصطلاح مجارستانی «kocsi» گرفته شده است که به معنی «اهل شهر کوچ» است. اعتقاد بر این است كه کوچ‌ها (و كلمه کوچ) در قرن شانزدهم در انگلستان مورد استفاده قرار گرفتند.

دانشگاه آکسفورد

اولین استفاده از کلمه «کوچ» در دهه ۱۸۳۰ برای اشاره به یک شخص در دانشگاه آکسفورد برمی‌گردد که فعالیت وی یک زمینه دانشگاهی بوده است (فرهنگ لغت اخلاق آنلاین). در این حالت، کلمه کوچ برای اشاره به معلمی استفاده می‌شد که از فعالیت علمی دانشجوی خود پشتیبانی می‌کرد. اعتقاد بر این است که در ابتدا به طور غیر رسمی مورد استفاده قرار می‌گرفت، این بدان معناست که یک معلم دانش‌آموز را از (نقطه A) نقطه‌ای که دانش‌آموز نمی‌‌داند باید برای قبولی در امتحآنچه کاری انجام دهد، به سمت نقطه‌ای که نسبت به قبولی در امتحان دانش کافی داشته باشد (نقطه B)، سوق دهد. دقیقاً مانند یک کالسکه که افراد را از نقطه الف به ب منتقل می‌کند.

سیر تکاملی تحقیق در زمینه کوچینگ

از دهه ۱۹۹۰، تلاش‌هایی جهت هماهنگی تحقیق و پژوهش در زمینه کوچینگ صورت گرفته است تا بتواند شواهد و مستندات آن را در عرصه دانشگاهی گسترش دهد (Passmore & Fillery-Travis، ۲۰۱۱). مطالعات کیفی اولیه و مطالعات موردی اخیراً توسط مطالعات روش‌های کمی و … انجام شده‌اند (Passmore & Theeboom، ۲۰۱۵). به عبارتی، به طور گسترده می‌توان ثابت کرد کوچینگ تأثیرات مثبتی بر عملکرد، بهزیستی، دستیابی به هدف و نگرش به کار دارد (Theeboom، ۲۰۱۶)؛ اما با توجه به این که این حوزه نسبت به رشته‌ها و حوزه‌های تحصیلی و پژوهشی دیگر مراحل پیشرفت را به طور کامل طی نکرده است، آینده روشن و امیدوار کننده‌ای پیش رو خواهد داشت.

فدراسیون بین‌المللی کوچینگ

حوزه کوچینگ به مفهوم امروزی آن در اواسط سال ۱۹۸۰ میلادی توسط توماس لئونارد در ایالات‌متحده آمریکا ایجاد شد. در سال ۱۹۹۵، چند کوچ حرفه‌ای ICF را به‌عنوان مؤسسه‌ای غیرانتفاعی پایه‌گذاری کردند تا کوچ‌های همکار با پشتیبانی از یکدیگر این حرفه را توسعه دهند. ۳ سال بعد، ICF با ایجاد فهرستی از «صلاحیت‌های اساسی» و «ضوابط اخلاقی» مرتبط، استانداردی را در زمینه کوچینگ به وجود آورد. طبق گزارش فدراسیون بین‌المللی کوچینگ، ICF تا سال ۲۰۱۷ حدود ۳۰ هزار عضو از ۱۴۰ کشور جهان را به خود اختصاص داده است. اکنون حرفه‌ کوچینگ به‌خوبی شناخته شده است و شغل معتبری تلقی می‌گردد و گفته می‌شود که این حرفه طی سال‌های آتی، پس از مشاغل حوزه IT، به دومین صنعت در حال رشد تبدیل خواهد شد.

کوچینگ و زمینه‌های حرفه‌ای امروزی (سیر تکاملی)

 کوچینگ اجرایی امروزه در بسیاری از فرهنگ‌های غربی به طور مستحکم جاسازی شده است. این امر اغلب در محیط‌های آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد (ون Nieuwerburgh، ۲۰۱۲) و در طیف گسترده‌ای از زمینه‌های حرفه‌ای محبوبیت خاص خود را دارد (ون Nieuwerburgh، ۲۰۱۶). کوچینگ  اجرایی به عنوان یک شکل جداگانه از پیشرفت شخصی و حرفه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که هنوز هم می‌توان مهارت‌های عمومی را طی جلسات آموزش سنتی آموزش داد، اما اکنون اعتقاد بر این است که رهبران و مدیران می‌توانند از طریق کوچینگ به پیشرفت‌های حرفه‌ای‌تری نائل شوند. این دست‌یافته‌ها در قالب پیشرفت حرفه‌ای و به موقع در محل کار دیده می‌شوند.

اکنون مقدمات کوچینگ یک به یک برای رهبران ارشد جهت پشتیبانی و جلب پیشرفت حرفه‌ای و دسترسی به آن در سازمان‌ها امری عادی است. طی دو دهه گذشته شاهد ابراز علاقه شدید سازمان‌های آموزشی نسبت به ارائه برنامه‌های کوچینگ برای آموزش کوچ‌ها بوده‌ایم. این دوره‌ها شامل دوره‌های کوتاه مدت یک روزه، دوره‌های آنلاین، برنامه‌های معتبر یک هفته با مدارک تحصیلات تکمیلی است. کوچینگ در زمینه‌های حرفه‌ای در بسیاری از اقتصادهای پیشرو جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد (ریدلر، ۲۰۱۶؛ بررسی کوچینگ  اجرایی شرپا، ۲۰۱۵). علاوه بر این، اکنون کوچینگ با تعدادی از انجمن‌های حرفه‌ای (به عنوان مثال، فدراسیون بین‌المللی کوچینگ، انجمن کوچینگ؛ شورای کوچینگ و کوچینگ  اروپا؛ انجمن و نظارت حرفه‌ای کوچینگ) به خودی خود حرفه‌ای و مستقل محسوب می‌شود.

قسمت دوم

کوچینگ چیست؟ برخی تعاریف

کوچینگ طبق تعریف فدراسیون بین‌المللی کوچینگ ICF، یک فرآیند فکری و خلاق بین کوچ و کوچی است که به بهتر کردن عملکرد، افزایش توانایی‌های فردی و حرفه‌ای و ایجاد خلاقیت بیشتر در آن‌ها می‌پردازد. قطعاً این نوع ارتباط دوطرفه و مشارکتی خواهد بود و به‌طورکلی یک فرآیند کوچینگ مؤثر، بر درک، رفتار و یادگیری افراد تأثیر می‌گذارد.

شاید بهترین تعریف کوچینگ همان‌گونه است که توسط سر جان وایت مور ارائه شده است: «آزادسازی پتانسیل افراد برای به حداکثر رساندن عملکرد خود. این امر کمک می‌کند تا به جای آموزش دادن به افراد، به آن‌ها کمک می‌کند که خود شروع به یادگیری کنند» (وایت مور، ۲۰۰۹). در زیر چند تعریف دیگر وجود دارد که چند دیدگاه متفاوت در مورد کوچینگ  ارائه می‌دهد:

• هنر تسهیل در رهاسازی پتانسیل افراد برای دستیابی به اهداف مهم و معنادار. (راسینسکی، ۲۰۰۳)؛

• هنر تسهیل عملکرد، یادگیری و توسعه دیگری (داونی، ۲۰۰۳، ص ۲۱)؛

• کوچینگ روشی برای یادگیری مرتبط با کار است که در درجه اول به مکالمات یک به یک متکی است (دو هان، ۲۰۰۸)؛

• کوچینگ یک فرآیند توسعه انسانی است که شامل تعامل ساختار یافته، متمرکز و استفاده از راه‌کارها، ابزارها و تکنیک‌های مناسب برای ترویج تغییر مطلوب و پایدار به سود کوچی (فرد کوچ شونده یا مراجع) و به طور بالقوه برای سایر ذینفعان است (باچرکووا، کاکس و کاترباک، ۲۰۱۴)؛

• کوچینگ  اجرایی یک فرآیند مکالمه است که منجر به تغییر در تفکر یا رفتار، با هدف بهبود نتایج در زمینه‌های حرفه‌ای می‌شود (ون نیوربرگ، ۲۰۱۶)؛

با توجه به تعاریف فوق در مورد کوچینگ، می‌توان گفت کوچینگ یک گفتگو است بین کوچ و کوچی که از گفتگوهای روزمره هدفمندتر و رسمی‌تر بوده و در جهت رشد و موفقیت کوچی می‌کوشد.

کوچ کیست؟

کوچ کسی است که به دیگری کمک می‌کند تا چیزی را یاد بگیرد که در حالت معمول، آهسته‌تر و نامطلوب‌تر یاد می‌گیرد، یا اصلاً یاد نمی‌گیرد. تمرکز اصلی کوچ روی فرد است. یک کوچ قادر است بین اهداف مراجع و نیازهایش برای رشد و پیشرفت تعادل برقرار کند و سبب برقراری یک رابطه مبتنی بر منفعت بین فرد و محیطش (سازمان، خانواده، اجتماع و …) گردد. کوچ به مراجع خود یاری می‌رساند تا برای رویارویی با چالش‌های پیش آمده راه‌حل‌هایی بیابد. او ضمن انگیزه دادن به مراجع برای رسیدن به اهدافش، به او کمک می‌کند تا برنامه و دستورالعمل‌های لازم را تهیه کند. فراموش نکنید که بدون انگیزه هیچ اتفاقی نمی‌افتد! ضروری نیست که یک کوچ به‌طور حتم همه‌چیز را در مورد فعالیت‌های شغلی مراجع بداند.

کوچی کیست؟

کوچی به کسی گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که برای برنامه‌ریزی آینده خود و حل مشکلات احتمالی در حین رسیدن به هدف خود به کوچ مراجعه کرده و از وی طی جلسات خصوصی کمک می‌گیرد.

نحوه عمل و فلسفه کوچینگ

کوچینگ رابطه‌ای مشارکتی، حمایتی و دو طرفه بین کوچ و کوچی است که با طرح مسئله از سوی کوچی آغاز می‌شود. کوچ با شنیدن مسئله از زبان کوچی، با طرح سؤالات هوشمندانه و کسب اطلاع از هدف کوچی، فرآیندی را فراهم می‌آورد تا او را به هدف خود رسانده و موفقیت سریع‌تر حاصل شود. کوچ در تلاش است تا موقعیت‌های منحصربه‌فرد زندگی افراد را با همکاری خود آن‌ها بهتر کند و آن را توسعه دهد.

                    سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد                             آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد

آنچه از این بیت برمی‌آید فلسفه کوچینگ است. گاهی انسان برای دستیابی به اهداف خود در گذشته و آینده کنکاش می‌کند و خود کنونی‌اش را فراموش می‌کند. غافل از این که کسی بهتر از او نیست که به او در این راه کمک کند. انسان موجودی هوشمند و منحصربه‌فرد است. هر فرد می‌تواند به بهترین نحو مربی خود باشد؛ به این شرط که بر خود و اهداف و خواسته‌هایش تمرکز کند. چه بسیار در داستان‌ها و روایت‌ها شنیده‌ایم که فردی به دنبال چیزی بوده و بعد از ممارست فراوان و تلاش در واقع بیهوده در دورست‌ها، آن را در نزدیکی خود و یا در درون خود یافته است. با این حال، کوچ تنها کاری که می‌کند در کنار کوچی می‌ماند و به او کمک می‌کند تا این خودشناسی را جامه عمل بپوشاند و کوچی را از طریق تصمیم‌گیری هوشمندانه خود به موفقیت برساند.

حوزه‌های کاربرد کوچینگ

حوزه‌های فعالیت کوچینگ بسیار گسترده و متنوع است. کوچینگ حوزه سلامت، کوچینگ زندگی و روابط زناشویی، کوچینگ کسب‌وکار، کوچینگ رهبران و مدیران اجرایی، کوچینگ تیمی و … . کوچینگ به تحصیلات، سن و جنسیت محدود نیست و هرکسی می‌تواند از آن بهره‌مند شود. به‌طورکلی، با پیشرفت کوچینگ و شناخت هر چه بیشتر آن توسط افراد و یا سازمان‌ها، حوزه عملکرد آن روز به روز در حال افزایش است و به مهارتی کاربردی در شاخه‌های مختلف بدل می‌شود. با این تفاسیر، این حوزه محدودیتی از نظر پست و مشاغل مختلف ندارد و همه افراد در هر زمینه‌ای می‌توانند یک کوچ برای خود انتخاب نمایند و از مزایای آن برخوردار گردند. در اینجا به چند حوزه کاری کوچینگ خواهیم پرداخت که تنها نمونه‌ای از حوزه عملکرد آن می‌باشند:

کوچینگ در ورزش

در واقع، کوچینگ برای سال‌ها و نسل‌های متمادی جزء عملکردهای ممتاز و متمایز بوده است. سال ۱۸۶۱ اولین بار بود که کلمه کوچینگ با معنای مربی ورزشی استفاده شد. از دهه ۱۸۶۰ به بعد، کوچینگ در زمینه ورزش در انگلیس مورد استفاده قرار می‌گرفت، مربیان ورزشی از ورزشكاران حمایت می‌کردند تا در رشته‌های منتخب خود برتری داشته باشند. کوچینگ ورزشی به سرعت و به میزان قابل‌توجهی در یک رشته حرفه‌ای توسعه یافت (Day & Carpenter، ۲۰۱۶). امروزه تقریباً در هر تیم ورزشی یک کوچ وجود دارد و از هر ورزشکار برتر برای دستیابی به اهداف بالاتر توسط یک مربی اختصاصی پشتیبانی می‌شود.

 کوچینگ و کسب‌وکار

دنیای کسب‌وکار همیشه به بهبود عملکرد انسان علاقه‌مند بوده است. کسب‌وکار در گذشته خود و تا قبل از معرفی کوچینگ در این حوزه در برخی مواقع و به طوری خاص به چگونگی بهبود عملکرد انسان از طریق روانشناسی و سایر علوم پرداخته است. بین دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۶۰، برخی از سازمان‌ها به مدیران ارشد خود مشاوره می‌دادند که توسط روانشناسان حرفه‌ای یا سازمانی انجام می‌گرفت. این مداخلات برای حمایت از مدیران برای رفع موانع و برتری در کارشان طراحی شده بود.

امروزه اما بسیاری از رهبران شناخته شده و تأثیرگذار مانند «بیل گیتس» همواره اظهار داشته‌اند که برای پیشرفت در کارشان از کوچ‌ها استفاده می‌کنند! همه افرادی که قصد خلق نتایجی ماندگار در کسب‌وکار و زندگی شخصی خود را دارند، می‌توانند از خدمات یک کوچ استفاده نمایند. بنیان‌گذار یکی از شرکت‌های بزرگ دنیا در خاطرات خود درباره کوچینگ می‌گوید: «زمانی که در حال ساخت اولین شرکتم بودم، متوجه شدم که بزرگ‌ترین محدودیت در رشد شرکتم، رشد شخصی من به‌عنوان پایه‌گذار و مدیرعامل است؛ بنابراین، یک کوچ استخدام کردم. طی ماه‌ها، ده کوچ مرا برای توسعه برنامه‌های استراتژیک، حیات بخشیدن به ارزش‌های شرکت و کار از طریق موقعیت‌های بین فردیِ پراسترس یاری کردند.»

کوچینگ توسعه فردی

درمجموع، کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا روی چیزی که برای آن‌ها اهمیت بیشتری دارد، تمرکز کنند. مسئولیت کوچ این است که هم‌راستا با آنچه فرد می‌خواهد، به اکتشاف و شفاف‌سازی بپردازد، شخص را به سمت کشف خود سوق دهد، راه‌حل‌ها و استراتژی‌های «خودِ فرد» را استخراج کند و مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی او را حفظ نماید. در حال حاضر، کوچینگ از کارآمدترین روش‌های توسعه‌ افراد و یک رویکرد قدرتمند در مدیریت عملکرد محسوب می‌شود و یک روش متمرکز و فردبه‌فرد است که در هر ساعت و هر روز قابل‌اجرا است.

کوچینگ و روانشناسی بشردوستانه

تجسم مدرن کوچینگ را می‌توان با ریشه‌های قدیم آن در جنبش بالقوه انسانی دهه ۱۹۶۰، یک دهه کاوش در رشد و پیشرفت انسان، دنبال کرد. دو روانشناس برجسته، ابراهیم ماسلو و کارل راجرز قهرمان بالقوه انسانی و شخصیت‌های برجسته در زمینه روانشناسی انسانی بودند. این جنبش دیدگاه خوش‌بینانه‌ای از طبیعت انسان را برای دستیابی به توانایی‌های كامل افراد ترویج می‌كند. در نتیجه، این جنبش به کارگران توصیه می‌کرد که به جای تمرکز کامل روی پیشرفت عملکرد، برخورد مناسب با افراد را اساس کار خود قرار دهند.

در بخش‌های مربوطه به حوزه عملکرد کوچینگ به تفکیک و با تفصیل بیشتری پرداخته خواهد شد.

قسمت سوم

ماهیت و تأثیر فرایند کوچینگ

ماهیت اصلی کوچینگ معنوی یا انگیزشی نیست، اگرچه، معنویات نیز می‌تواند توسط کوچ به کار گرفته شوند، اما به خودی به خود کاری معنوی محسوب نمی‌شود. همچنین، به‌طورکلی ممکن است روند موفقیت‌آمیز کوچینگ منجر به ایجاد انگیزه زیاد شود، اما خود به تنهایی کاری انگیزشی به شمار نمی‌رود.

فرایند کوچینگ با ایجاد حس درونی مثبت در فرد، فرصتی را برای او به وجود می‌آورد تا با یافتن بهترین راه‌حل، بتواند بهترین تصمیم را اخذ کرده و در زندگی شخصی یا شغلی خود پیشرفت و مهارت کسب کند. او با این متد یاد می‌گیرد هدفمند زندگی کند، معنای واقعی آن را درک کند و چشم‌اندازهایی را برای آن در نظر بگیرد.

اگر کوچینگ را به یک سفر پر پیچ‌وخم تشبیه کنیم، کوچ نیز یار و دوست متعهد و باوفای شما در طول این سفر است؛ بنابراین، یقیناً حضور یک کوچ و فرایند کوچینگ لازمه رسیدن به موفقیت است.

کوچینگ چه مزایایی برای افراد خواهد داشت؟ (مزایای کوچینگ)

 اگر تا به حال در یک رابطه کوچینگ محور بوده‌اید، می‌دانید که از مزایای بسیار زیادی برخوردار است. مزایای کوچینگ فردی بسیار گسترده است و در صورت تعامل درست با کوچ می‌تواند تأثیر مثبتی بر ابعاد مختلف زندگی و حرفه فرد داشته باشد. این روند می‌تواند به توسعه افراد در طیف وسیعی از نیازها کمک کند. کوچینگ برای افزایش اعتمادبه‌نفس، بهبود عملکرد کاری و ایجاد مهارت‌های ارتباطی مؤثر واقع می‌شود. در ادامه به برخی از مزیت‌های بارز کوچینگ اشاره می‌شود:

• توانایی هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی، حل مسئله، تغییر دیدگاه و مدیریت زمان؛
• افزایش خودشناسی، خودآگاهی و مسئولیت‌پذیری؛
• تصمیم‌گیری مؤثر؛
• شناخت نقاط قوت و ضعف؛
• افزایش اعتمادبه‌نفس؛
• افزایش یادگیری؛
• ایجاد حس آرامش و مفید بودن؛
• افزایش تعادل کار و زندگی؛
• بهبود ارتباطات مؤثر؛
• باز شدن گره‌های ذهنی؛
• توانایی مدیریت بر خود؛
• و…

آیا از معایب کوچینگ اطلاعی دارید؟ (معایب کوچینگ)

 اگرچه کوچینگ در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته است، در این میان کاستی‌هایی نیز به چشم می‌خورد. یکی از این موارد عدم وضوح تعریف اصطلاح کوچینگ است؛ به این دلیل که سابقه آن با دیگر تکنیک‌های مشاوره در هم آمیخته است. پس از ظهور منتورینگ، کوچینگ ورزشی و روش‌های روانشناسی سنتی، کوچینگ به طرق مختلف توسط متخصصان بکار گرفته شد. صاحبان تجارت هم که کوچینگ را به عنوان «همه چیز برای همه مردم» معرفی می‌کنند، در مبهم ساختن تعریف کوچینگ نقش کمی نداشتند. در واقع، این اصطلاح، یعنی کوچینگ، گاها به اشتباه به جای منتورینگ یا مشاوره بکار رفته و تفاوت‌های بین این‌ سه نادیده گرفته شده است.

آیا کوچینگ هدفمند است؟ (هدف کوچینگ)

پاسخ مثبت است. کوچینگ دارای اهداف زیادی است که اصلی‌ترین آن، شناسایی خواسته‌ها و نیازهای کوچی و کمک به دستیابی آن‌ است. در واقع، کوچ با افزایش اعتمادبه‌نفس کوچی او را با توانایی‌هایش بیشتر آشنا می‌کند و در نتیجه کوچی انگیزه بیشتری برای انجام کار و فعالیت در جهت رسیدن به خواسته‌هایش قدم بر می‌دارد.

آیا همه می‌توانند از جلسه کوچینگ برای حل مسئله خود استفاده کنند؟

تقریباً همه افراد این امکان را دارند که از وجود یک کوچ در کنار خود بهره ببرند مخصوصاً اگر به اصطلاح کوچ‌پذیر باشند؛ در صورتی که به کوچ اعتماد کنند و او را به عنوان تسهیل‌کننده فرایند رسیدن به اهداف خود قبول کنند.

وجود کوچ در زندگی هر فردی لازم است؛ زیرا هر فرد ممکن است به یک سری از نقاط قوت و ضعف و حتی برخی رفتارهای خودآگاهی نداشته باشد. با توجه به زندگی امروزی که زمان نقش مهمی در موفقیت افراد ایفا می‌کند، کوچ این مورد را به بهترین نحو به انجام می‌رساند.

آیا تکنیک کوچینگ برای همه‌کس مفید و مؤثر است؟

در واقع، تکنیک کوچینگ برای افرادی که منعطف، صبور و دارای روحیه تغییرپذیری و تحول درونی هستند، از لحاظ روحی و روانی در وضعیت خوبی به سر می‌برند و به برنامه‌ریزی برای آینده خود اهمیت نشان می‌دهند، مفید و مؤثر خواهد بود. کوچینگ برای همه افراد سالمی که برنامه‌ای برای آینده خود دارند مفید است، اما اگر مسئله‌ای دارند که نیاز به مرور گذشته است باید به یک مشاور مراجعه کنند.

چه کسانی از جلسه کوچینگ نتیجه نمی‌گیرند؟

افرادی که:

1. اعتقادی به مشاوره گرفتن ندارند؛
2. فکرشان باز نیست؛
3. افسرده‌اند یا مشکل روانی دارند؛
4. در مقابل تغییر مقاومت نشان می‌دهند و تمایل به پیشرفت از خود نشان ندهند؛
5. خصوصیت خودشیفتگی دارند؛
6. انتظارات غیرمنطقی از کوچ دارند؛
7. در جلسات برگزار شده با کوچ همکاری نکنند؛
8. به صورت افراطی به کسی اعتماد نمی‌کنند.

در این موارد حتی اگر کوچ از تجربه و مهارت‌های لازم نیز برخوردار باشد، نتیجه دلخواه حاصل نخواهد شد.

آیا حل تمامی مسائل من با کمک کوچینگ امکان‌پذیر است؟ 

برای یافتن پاسخ این سؤال در مورد خود باید یک جلسه کوچینگ را با کوچ موردنظر خود هماهنگ کنید و سپس او خواهد فهمید که شما به کوچ نیاز دارید یا مشاور، منتور، روانشناس، مدرس و … زیرا گاهی مشکل و یا برنامه مدنظر شما نیاز به آموزش و مشاوره دارد که در این خصوص یک کوچ موظف است در فرایند کوچینگ، لزوم مراجعه به هرکدام را به مخاطب خود گوشزد نماید.

چه زمانی جلسه کوچینگ برای افراد موردنیاز است؟

اگر فردی احساس کرد این موارد در او وجود دارد به جلسه کوچینگ نیاز خواهد داشت:

• نمی‌تواند به وظایفش عمل کند؛
• قادر به برنامه‌ریزی نیست؛
• در برقراری ارتباط دچار مشکل شده است؛
• نمی‌تواند مسیریابی کند؛
• قادر به هدف‌گذاری نیست؛
• بهره‌وری ندارد؛
• اعتمادبه‌نفس ندارد و روحیه‌اش تضعیف شده باشد؛
• مدیریت زمان و مدیریت خود ندارد؛
• خود را لایق تحسین و تمجید نمی‌بیند؛
• کارمندی آشفته دارد، چه از لحاظ ظاهری و چه روحی؛
• اشتباهات متعدد یک کارمند؛
• تغییرات درون سازمانی؛
• کارمندی با عملکردی خوب و عالی دارد؛
• برای بهبود عملکرد تیم‌ها و سازمان‌ها؛
• و … .

اگر برایتان مهم است که هر چه زودتر به هدفتان برسید، بهتر است از یک کوچ کمک بگیرید، چرا که کوچ با جلسات منظم و گفتگوی حساب‌شده و شفاف در مورد عملکرد شما، دیدتان را نسبت به خود باز می‌‌کند. موارد مثبت تشویق و نقاط منفی رفتار و عملکردتان را به شما گوشزد می‌نماید. شما را قادر می‌سازد کارهای خود را ارزیابی کنید و در مورد رسیدن به اهدافتان منطقی و مصمم می‌شوید.

آیا یک کوچ می‌تواند بهتر از من زندگی من را ببیند و به جلو ببرد؟ پاسخ بلی است؛ زیرا یک کوچ تجربه بیشتری نسبت به شرایط مختلف دارد و می‌تواند به طور حرفه‌ای افراد را با خود واقعی‌شان روبرو کند تا بتوانند بهتر و راحت‌تر گام‌های مؤثر در راه رسیدن به اهدافشان بردارند.

انتظار داریم بعد از جلسه کوچینگ چه تغییراتی در کوچی مشاهده شود؟

پس از جلسه کوچینگ، کوچی حس خوبی نسبت به خود، ارزش‌ها و اهدافش پیدا خواهد کرد و برای دستیابی به آن‌ها امید دوباره‌ای می‌یابد. موانعی که بر سر راه او وجود داشته و عکس‌العمل به آن برایش دشوار بوده، اکنون قابل‌تغییر و بهبود هستند.

مهم‌تر بن تغییرات در کوچی بعد از جلسه کوچینگ چیست؟

علاوه بر کسب آگاهی و شناخت نسبت به خود که مهم‌ترین مورد هستند، مواردی دیگر نیز حاصل خواهند شد که عبارت‌اند از:

• پذیرش نقاط قوت یا قابل‌بهبود؛
• تغییر حس منفی به مثبت؛
• افزایش اعتمادبه‌نفس؛
• تمرکز بر آینده؛
• مدیریت زمان، انرژی و تمرکز؛
• احساس قدرت و توانمندی؛
• احساس رشد، تحول و پیشرفت.

بهتر است یک جلسه کوچینگ را تجربه کنید!

قسمت چهارم

تفاوت کوچینگ با سایر رشته‌ها و مهارت‌های پشتیبان

اصطلاحاتی مانند آموزش، مشاوره روانشناسی و منتورینگ، گاها با کوچینگ اشتباه گرفته می‌شود. در اینجا به توضیح مختصری از هر کدام خواهیم پرداخت، تا تفاوت بین آن‌ها را درک کنید.

• آموزش:

نام فردی که آموزش می‌دهد، مدرس است. مدرس هم متخصص است و هم دانش مرتبط دارد. ارتباط مربی یا مدرس با دانشجو یکطرفه و تاثیر آن بر یادگیری گاها کوتاه می‌باشد. او با استفاده از تکنیک آموزش موارد مورد نیاز را به دانشجو درس می‌دهد و دانشجویان گوش فرا می‌دهند که در این راه انتقال اطلاعات و علم به دانشجو، که فردی سالم و توانا است، صورت می‌گیرد. در این روش دستور کار آموزش توسط مدرس تنظیم می‌گردد.

• مشاوره:

در این روش، مشاور با استفاده از تکنیک‌های روانشناسی و با تخصص و تجربه خود، از مشکلات مراجعه‌کننده مطلع شده و برای حل آن‌ها به گذشته فرد رجوع می‌کند و آسیب‌های روانی را شناسایی کرده و در صدد حل و فصل آن و ارائه راهکار برمی‌آید. مراجعه‌کننده فردی سالم و توانا و در عین نیازمند کمک مشاوره است. در تکنیک مشاوره فرد بعد از پایان جلسات از یک فرد زیر نرمال به یک فرد نرمال تبدیل می‌شود.  

• منتورینگ:

در تکنیک منتورینگ، منتور نقش‌آفرینی می‌کند. منتور فردی حرفه‌ای است و در یک رشته خاص تخصص دارد؛ به عبارتی در این رشته تحصیل کرده یا صاحب تجربه است. منتور عارضه را کشف، گزارش آن را به منتی (مخاطب منتور) ارائه می‌دهد؛ به او مشاوره و آموزش می‌دهد. در واقع، منتور از تمامی تکنیک‌ها از جمله کوچینگ و روانشناسی نیز استفاده می‌کند. درواقع، به صورت بنیادی به ریشه‌یابی مشکل، تهیه گزارش از آن  و مشاوره در جهت حل آن مورد می‌نماید.

• درمان یا روانپزشکی

در تکنیک روانپزشکی، فرد ناتوان و به گونه‌ای بیمار، برای درمان به روانپزشک مراجعه می‌کند. روانپزشک با تمرکز بر اتفاقات و احساسات تلخ و منفی مراجعه‌کننده درصدد کمک به وی برمی‌آید؛ چرا که تاثیرات آن‌ها در زندگی کنونی وی پدیدار شده و او را دچار مشکل کرده است.

• و اما کوچینگ:

با توجه به تعاریف فوق در مورد افراد مختلف در حوزه مشاوره، کوچینگ با همه این‌ها متفاوت است. کوچ نه درس می‌دهد و نه با کنکاش در گذشته فرد برایش نسخه می‌پیچید؛ نه لزوما در حوزه مورد نظر کوچی تخصص و تحصیلات دارد و مانند منتور عارضه‌یابی، گزارش نویسی و توصیه نمی‌کند؛ آموزش نمی‌دهد؛ او هرگز برای کوچی چک لیستی از قبل طراحی تهیه نمی‌کند. تکنیک کوچینگ تنها به کوچی کمک می‌کند دانسته‌های خود را در جهت رسیدن به هدفش به بهترین نحو بکار برد. کوچ به کوچی کمک می‌کند تا طبق برنامه‌ای که خود کوچی تنظیم می‌کند، قدم قدم به هدف خود برسد. کوچ باورها و توانایی‌های کوچی را به خود او نشان می‌دهد و در اصل، مانند آینه عمل می‌کند؛ بدون هیچ قضاوت و کاملا بی‌طرف تمامی خوب و بدها را منعکس می‌کند. در این مرحله این خود کوچی است که با در نظر گرفتن موارد مشخص در آینه مقابل خود، برای رسیدن به هدف نهایی اقدام به عمل کند. کوچ از سه ابزار گوش‌سپاری، طرح سوال و ارائه بازخورد بهره می‌گیرد و در این حالت این کوچی است که پاسخ را درمی‌یابد. در واقع، دستور کار کوچینگ توسط خود فرد یا همان کوچی تنظیم می‌گردد. البته داشتن تخصص در تکنیک کوچینگ یک مزیت محسوب می‌شود؛ برای مثال اگر فردی کوچ در حوزه کسب‌وکار است بهتر است تحصیلات مرتبط با کسب‌وکار و بیزینس داشته باشد یا کسی که کوچ زندگی است باید تحصیلات روانشناسی و ترجیحا سابقه کار روانشناسی داشته باشد.در ادامه به تفاوت‌های کوچینگ و دیگر تکنیک‌ها به طور کامل خواهیم پرداخت.

تفاوت کوچینگ با دیگر تکنیک‌های مشاوره

1. تفاوت کوچینگ و مشاوره

 کوچینگ و مشاوره نیز شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند. در هر دو مورد ، یک نفر (مربی یا مشاور) با همدلی به مشتری گوش فرا می دهد زیرا آن‌ها در مورد موضوعی که مشتری برای جلسه آورده است، کار می‌کنند. هر دو مکالمه‌های یک به یک، محرمانه و پرمعنی هستند. نقش کوچ این است که از کوچی حمایت کند تا یک وضعیت یا هدف مورد نظر آینده را مشخص کند، خوب گوش دهد و سؤالاتی را مطرح کند زیرا این کوچ است که راه های پیش رو را بررسی می‌کند. مشتری زمانی نیاز به مشاور دارد که برای حل مسائل پیچیده روانشناختی گذشته دچار مشکل شود. بنابراین، تفاوت اصلی بین کوچینگ و مشاوره این است که آیا مکالمه متمرکز بر گذشته است یا آینده. پیشنهاد شده است که کوچینگ  باید بر حال و آینده متمرکز شود، در حالی که مشاوره تمایل دارد تا بر کشف و حل مسائل مسئله دار در گذشته شخص متمرکز شود.

• تفاوت کوچینگ و منتورینگ

کوچینگ و منتورینگ اصطلاحات نزدیکی هستند که شاید تاکنون در مورد آن‌ها مطالبی شنیده باشید. کوچ و منتور مهارت‌ها و فرآیندهای مشابهی را به اشتراک می‌گذارند. با این وجود انتظار می رود که منتورها اطلاعات تخصصی در مورد موضوع بحث داشته باشند. منتورینگ فرایندی برای انتقال دانش، بینش و تخصص از شخصی به شخص دیگر است. از طرف دیگر کوچ‌ها دیگر نیازی به دانش تخصصی در مورد موضوعی که مورد بحث قرار می‌گیرد، ندارند. منتور یا ارشادگر، فردی است که در زمینه‌ای خاص تجربه کسب کرده است و معمولاً همچون ریش‌سفید دانش و عقل خود را به مراجع منتقل می‌کند. مراجعین معمولاً چون احترام خاصی برای ارشادگر قائل‌اند، از او راهنمایی و نصیحت خواسته و به توصیه‌های او عمل می‌کنند؛ درحالی‌که کوچینگ، فرایندی است که در آن راهنمایی و نصیحت جایگاهی ندارد. حتی اگر کوچ در زمینه موضوع مراجع تجربه مشابهی داشته باشد، نباید از آن در طول جلسه استفاده نماید. نقش کوچ پشتیبانی از کوچی برای یافتن راه حل‌ها و ایده‌های خود است. منتور را می‌توان به عنوان یک مشاور خردمند در نظر گرفت در حالی که کوچ بیشتر یک فرد تسهیل‌کننده و متفکر است. تمایز دهنده اصلی هدایت یا عدم هدایت شخص در نقش پشتیبانی است. اگرچه کوچ و منتور هر دو می‌توانند روند مکالمه را هدایت کنند، اما کوچ زمانی که کوچی باید کاری را انجام دهد به او دستورکار نمی‌دهد. این بدان معناست که کوچ درمورد اقداماتی که یک کوچی ممکن است انجام دهد، توصیه یا راهنمایی نمی‌کند. از طرف دیگر، منتور نقش هدایت کننده‌تری دارد. از منتورها انتظار می‌رود پیشنهادات، دیدگاه‌های مشترک و راهنمایی را ارائه دهند. همانطور که متوجه شدید، هر دو نقش قصد دارند از مراجعه‌کننده خود حمایت کنند. در کوچینگ، پشتیبانی به عنوان تسهیل انجام می‌شود، در حالی که، در منتورینگ، پشتیبانی شامل راهنمایی مستقیم است.

• تفاوت کوچینگ و مشاوره تخصصی

مشاور فردی است که در زمینه خاصی تخصص دارد و معمولاً مراجعین برای دریافت پیشنهاد و یا راهکار به ایشان مراجعه می‌کنند برای مثال، مشاور مدیریت از چک لیست برنامه‌های از قبل طراحی‌شده یا بومی شده برای یک سازمان در جهت حل مشکلات مربوط به کارمندان و غیره، استفاده می‌کند تا استانداردسازی و هدایت سازمان به انجام رسد. مشاورها غالباً پس از حل یک مشکل خاص، صحنه را ترک می‌گویند؛ اما در کوچینگ از طریق یک کوچ به روش جامع‌تری به مسائل پرداخته می‌شود. در فرایند کوچینگ لزومی ندارد که کوچ در حرفه مراجع تخصص داشته باشد، بلکه یک کوچ با به کار گرفتن دانش و جواب‌های خود کوچی، سؤالاتی را مطرح می‌کند و به او کمک می‌کند که خود جواب‌ها را پیدا کند و ارزش‌های موردنظر خود را روشن سازد. در چنین فرایندی، یک کوچ با کمک کوچی، وضعیت را بررسی می‌کند و یک نقشه اجرایی تهیه و با او در پیدا کردن راه‌حل مسأله تشریک‌مساعی می‌کند.

• تفاوت کوچینگ و درمانگری

زمینه کار یک درمانگر  معالجه یک فرد ناتوان است، حال‌آنکه یک کوچ در زمینه شکوفاسازی توانمندی‌های یک فرد توانا فعالیت خود را آغاز می‌کند. اساساً یک کوچ با افرادی کار می‌کند که در سلامت روانی به سر می‌برند و به آنان یاری می‌رساند که به سطح فوق‌العاده‌ای ارتقا یابند. اما درمانگر یا روانپزشک به معالجه فرد بیمار می‌پردازد و به عنوان راه‌حل از دارو کمک می‌گیرد.

قسمت پنجم

کوچ به چه کسی گفته می‌شود؟

کوچ فردی است که با برقراری ارتباط نزدیک و ابراز حس همدلی با کوچی، اعتماد وی را جلب نموده، با القای حس امنیت شرایطی را فراهم می‌کند که در آن فرد احساس راحتی نموده و بدون دغدغه و استرس به بیان مواردی بپردازد که او را دچار مشکل کرده است. یک کوچ ایده آل در طی جلسات سعی بر شناخت علایق و توانایی‌های فرد دارد و برای استفاده بهینه از این جلسات و کمک به وی دررسیدن به اهداف خاص، برنامه‌ریزی دقیق می‌کند (آشنایی با کوچینگ، ۱۳۹۷). کوچ همواره می‌کوشد تا با گوش سپاری مؤثر و طرح پرسشنامه‌های کاربردی مراجعه‌کننده خود را به چالشی سازنده دعوت ‌کند و با بررسی این فرآیند پرسش و پاسخ، درنهایت به او بازخورد مفید و کاربردی ارائه دهد. با توجه به این‌که سبک زندگی و خواسته‌های افراد باهم متفاوت است، در اینجا مهارت کوچ است که با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها برای هر فرد و افزایش سطح آگاهی آن‌ها از توانایی‌هایشان، راه‌حل یا مسیر درست را نشان دهد. (جولی استار، مبانی کوچینگ)، (آشنایی با کوچینگ، ۱۳۹۷).

اصول کار یک کوچ

بهترین عملکردی که یک کوچ می‌تواند داشته باشد استفاده از راهنمایی غیرمستقیم، کوچینگ مشارکتی و تشویقی است. این نوع عملکرد شامل پایبندی به یک سری اصول و عقایدی است که از استاندارد و نتایج مثبت آن اطمینان داریم. زمانی که عقاید و چشم‌اندازهای کوچ و کوچی به هم نزدیک باشد، عملکرد کوچ مؤثرتر خواهد بود. طبق گفته جولی استار، نویسنده کتاب مبانی کوچینگ، به هفت باور خواهیم پرداخت که هر کوچ برای عملکرد مؤثر باید داشته باشد.

۱٫         من برای پشتیبانی افراد بسیار متعهد هستم.

۲٫         روابط کوچینگ من بر اساس حقیقت، صداقت و اعتماد بناشده است.

۳٫         کوچی نیز در قبال نتایج به‌دست‌آمده مسئول است.

۴٫         کوچی همچنان این امکان را دارد به نتایج بهتر از نتایج کنونی دست یابد.

۵٫         من بر آنچه کوچی می‌اندیشد و تجربه کرده تمرکز دارم.

۶٫         من می‌دانم که کوچی می‌تواند به راه‌حل‌های بسیار عالی برسد.

۷٫         گفتگوهای کوچینگ محور من بر اساس رعایت اصل برابری است.

درواقع، یک کوچ متعهد تلاش می‌کند از قضاوت کردن بی‌مورد بپرهیزد. اگرچه ماهیت انسان این است که در مورد برخی چیزها یا برخی افراد به قضاوت می‌پردازد؛ اما فقط کافی است در چنین شرایطی خود را به‌جای آن‌ها بگذاریم؛ بنابراین نقش ما در این شرایط به‌عنوان یک کوچ تنها ایجاد پیوندهای شفاف و مشخص بین رفتار افراد و نتایج به‌دست‌آمده است. (جولی استار، مبانی کوچینگ)

همیشه باید در حفظ آرامش خود بکوشید چراکه در این شرایط بهره‌وری و تمرکز بیشتری خواهید داشت. بی‌طرف و واقع‌بین بودن یکی از خصایص خوبی است یک کوچ می‌تواند از این طریق عملکرد منحصربه‌فردی داشته باشد. چنانچه در فرآیند کوچینگ فردی نتیجه خوبی دریافت نکردید، کوچی را به‌عنوان فرد قربانی نگاه نکنید؛ چراکه او هم در دریافت این نتیجه نامطلوب مسئول خواهد بود. تلاش کنید که در جلسات کوچینگ خود محیطی را به وجود آورید که حقیقت بیان شود، اشتباهات رخ دهند و بینش و آگاهی به دست بیاید.

مهارت‌های موردنیاز یک کوچ

با توجه به مطالعات هر فردی قادر به کوچینگ است اما به نظر می‌رسد برخی از آن‌ها نسبت به دیگران، در کار خود مهارت بیشتری دارند. شاید این امر به دلیل ویژگی ذاتی، گرایش و انگیزه آن‌ها نسبت به کوچینگ است. از طرف دیگر بعضی افراد کوچینگ را کاری بیهوده و پرزحمت می‌دانند. بااین‌حال اگر فردی با تمام وجود بخواهد مهارت خود را ارتقا دهد، قطعاً امری ممکن و شدنی است. درواقع، قدرت تمایل به پیشرفت و ارتقا مهارت‌ها در این حوزه از سطح کنونی توانایی و مهارت شخص مهم‌تر است. به عبارتی تمایل به پیشرفت خود یک مزیت است که در صورت فقدان آن کوچ موفق نخواهد بود. به‌طورکلی یک کوچ باید در کسب برخی مهارت‌ها بکوشد تا بتواند در کار خود بهترین نتیجه را دریافت کند. چراکه در موقعیت‌های مختلف به هر یک از مهارت‌ها به‌طور جداگانه و یا به‌طور هم‌زمان نیاز خواهد داشت. در ادامه به چند مهارت مهم و کلیدی اشاره خواهیم کرد. (جولی استار، مبانی کوچینگ)

•          مهارت ایجاد رابطه نزدیک و صمیمانه

پایه و اساس رابطه کوچینگ محور صمیمیت و حس اعتماد بین کوچ و کوچی است. به عبارتی گفتگو با کوچ متبحر بسیار لذت‌بخش است؛ چراکه او همیشه گرم و صمیمی، مهربان است و به‌راحتی با او ارتباط برقرار می‌کنید. موارد دیگری از قبیل شکل ظاهری و طرز لباس پوشیدن، استفاده از زبان بدن، ادبیات و استفاده از کلمات، تن صدا و عقاید و ارزش‌ها بر میزان صمیمیت افراد تأثیرگذار است.

•          مهارت گوش سپاری

هنر خوب گوش کردن معمولاً یک رفتار تلقی می‌شود، درحالی‌که یک مهارت است که باید در کودکی به ما آموزش داده شود. افرادی که به‌طور مؤثر گوش می‌کنند یا به عبارتی گوش سپاری خوبی دارند، در شرایط مختلف عکس‌العمل‌های موثق‌تری نسبت به دیگران خواهند داشت. چون درنتیجه با دقت شنیدن، درک آن‌ها از محیط بیشتر است. درواقع، کوچ باید قبل از جلسه کوچینگ، تمام اتفاقات و درگیری‌های شخصی خود را کنار گذاشته و با تمام وجود به کوچی توجه کند.

•          مهارت بهره‌مندی از بصیرت

بصیرت توانایی است که همه ما از آن بهره‌مند هستیم و می‌توانیم آن را به یک مهارت ارتقا دهیم. یک کوچ بصیر و بافراست با این مهارت، معتمد کوچی می‌شود و به شکل‌گیری و راهبرد فرایند کوچینگ کمک می‌کند. به‌طورکلی، بصیرت و خردمندی در عمل، دسترسی به توانایی‌های هوشی در شرایط مختلف است تا راهنمایی‌ها و اطلاعات موجود در ذهن خودآگاه ما را فراهم کند. شهود یا همان بصیرت ماهیتی پیچیده دارد و به دلیل این‌که یک کانال اطلاعاتی پیچیده به شمار می‌رود، مانند دیگر منابع تفکرات و ایده‌ها، به‌راحتی دستخوش مزاحمت‌هاست و یا مورد آماج افکار سرگردان در ذهن خودآگاه می‌شوند. دقیقاً مانند امواج رادیویی است. اگر دو موج را به‌طور هم‌زمان دریافت کنید، شما موج با صدای بلندتر را می‌شنوید و به آن گوش فرا می‌دهید.

•          طرح پرسش‌های مؤثر

اگر فرایند کوچینگ را یک سفر برای کوچ و کوچی در نظر بگیریم، سؤالات مطرح‌شده کوچ، کیفیت سفر را تعیین می‌کند. به‌عبارتی‌دیگر اگر می‌خواهید کوچ موفقی باشید لازم است که بتوانید سؤالات به‌جایی بپرسید. درواقع، برای ارتقا این مهارت در خود فقط باید روی آن تمرکز و تمرین داشته باشید. سؤالاتی که از کوچی می‌پرسید باید ساده، دارای هدف و بر افکار و اندیشه او تأثیر مستقیم داشته باشد. البته این تأثیر باید بدون کنترل کوچی صورت پذیرد. سؤالات واضح کلید درهای بسته به شمار می‌روند. سؤالات قدرتمند و مؤثر پیرامون مشکل بوده و فرد را وادار به پاسخگویی کند.

•          ارائه بازخورد‌های سازنده

یکی از جوانب بسیار مثبت روابط کوچینگ این است که کوچی به‌تدریج نسبت به رفتارها و تمایلات خود، خودآگاهی پیدا می‌کند. این امر زمانی اتفاق خواهد افتاد که کوچ به روش‌های مفید و کاربردی بازخورد ارائه می‌کند. بازخورد یعنی برگشت اطلاعات به یک شخص که به او مرتبط است و یک سری اطلاعات در مورد دسترسی به عملکرد و تجربیات وی دارد. درواقع، بازخورد مؤثر یادگیری کوچی را تسریع می‌کند، الهام‌بخش خواهد بود، کمک می‌کند نسبت به اعمال خود احساس ارزش کنند. برخی افراد در پذیرش بازخورد نسبت به برخی دیگر ظرفیت بیشتری دارند. کوچ باید توجه کند که بازخورد ارائه‌شده در راستای سازندگی و خوش‌بینانه، بر اساس رفتار یا واقعیت و سازنده و سودآور باشد. زمان درمیان گذاشتن بازخورد از عواملی است که باید در نظر داشت.

چه کسانی می‌توانند کوچ حرفه‌ای شوند؟

در پایان این مقاله به این جمع‌بندی می‌رسیم که معمولاً افرادی کوچ حرفه‌ای می‌شوند که عاشق کمک به مردم هستند و به عبارتی شخصیتی خدمتگزار دارند. آن‌ها با تحصیل در این رشته یعنی کوچینگ و گذراندن دوره‌های متعدد می‌توانند کوچ حرفه‌ای شوند. در این میان علاوه بر مهارت‌هایی که در بالا ذکر شد، یک کوچ برای موفقیت در حرفه خود باید دارای خصوصیاتی باشد که لازمه یک کوچ خوب است؛ ما در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• خوب گوش کند؛
• سؤالات خوب و مناسب طرح کند؛
• بازخورد را به‌طور واضح و شفاف عنوان نماید؛
• مهربان و خردمند باشد؛
• خوش‌بین و آینده‌نگر باشد؛
• مدیریت بر خود و زمان داشته باشد؛
• تمرکز بالایی داشته باشد؛
• پیگیر و مصمم باشد؛
• معتبر و محترم باشد؛
• صبور و بااخلاق باشد.

قسمت ششم

۱۱ صلاحیت موردنیاز کوچ از دیدگاه ICF

ازنظر فدراسیون بین‌المللی کوچینگ، یک کوچ حرفه‌ای باید دارای ۱۱ صلاحیت کلیدی باشد که در این بخش به آن‌ها خواهیم پرداخت. درواقع صلاحیت‌های مذکور معیاری برای اعتبارسنجی و مبنای ارزیابی کوچ‌ها محسوب می‌شوند. این صلاحیت‌ها با توجه به ارتباط منطقی به ۴ گروه تقسیم می‌شوند. تک‌تک این صلاحیت‌ها دارای اهمیت و ارزش خاص خود هستند و در میزان اهمیت و ارزشمندی آن‌ها هیچ اولویتی وجود ندارد.

گروه الف) تعیین اصول بنیادین

1. هماهنگی با دستورالعمل‌های اخلاقی و معیارهای حرفه‌ای: نسبت به تفاوت دیگر تکنیک‌های مشاوره با کوچینگ، دستورالعمل‌های اخلاقی و معیارهای رفتاری ICF شناخت داشته باشد و آن‌ها را به کار گیرد.
2. تنظیم قراردادی در زمینه کوچینگ: برای فرایند کوچینگ، در رابطه با آنچه برای کوچی مناسب است، برنامه زمانی، حق‌الزحمه و محدودیت‌ها و شرایط خاص با کوچی به توافق برسند.

گروه ب) به وجود آوردن رابطه‌ای مشترک

• ایجاد اعتماد و صمیمیت دوجانبه: با اهمیت دادن به آینده کوچی، صداقت، عمل به وعده‌ها و تنظیم قراردادهای مشخص، تشویق کوچی و احترام به فهم و شیوه یادگیری کوچی.
• حضور و توجه کامل در روند کوچینگ: ایجاد رابطه‌ای منطقی، هوشمندانه و انعطاف‌پذیر با کوچی

گروه ج) برقراری ارتباط مؤثر

• گوش دادن فعال: گوش سپاری و توجه به تمامی نظرات، افکار، باورها و ارزش‌های کوچی، توجه به لحن و تن صدا و زبان بدن او، بررسی دغدغه‌ها و نگرانی‌های کوچی و حمایت از کوچی برای بیان احساسات خود
• پرسیدن سؤالات مؤثر: طرح سؤالاتی که به شناخت کوچی و افزایش بینش کوچ کمک کند، به گذشته کوچی و قضاوت شدن او ارتباط پیدا نکند و منجر به پاسخ‌های کامل شود.
• ارتباط قوی و بی‌واسطه: به‌طورکلی برقراری ارتباطی شفاف، بدون ابهام و محترمانه در طول جلسات، اشتراک‌گذاری ماهرانه بازخوردها

گروه د) تسهیل فرایند آموزش و کسب تجربه

• ایجاد آگاهی: طبقه‌بندی و جمع‌بندی اطلاعات کسب‌شده از کوچی و ارائه آن‌ها به کوچی برای دستیابی به اهداف، ابراز و عنوان برداشت کوچ از افکار و احساسات کوچی و یافتن عقاید و تعابیر جدید برای کوچی تا موجب تقویت اقدام به عمل هر دو در دستیابی به اهداف شود.
• طراحی شیوه‌های عملکرد: تحسین قابلیت‌های کوچی، به چالش کشیدن ایده‌ها و تصورات او به‌منظور خلق ایده‌های جدید و ترغیب کوچی به کشف راه‌حل، حل مشکلات به‌صورت گروهی و ارزیابی موارد موجود و تصمیم‌گیری نهایی.
• برنامه‌ریزی و تعیین هدف: ادغام اطلاعات موجود و تدوین یک برنامه برای کوچی به کمک خود او، تعیین تاریخ برای رسیدن به اهداف و اعمال اصلاحات لازم در برنامه کوچینگ
• مدیریت پیشرفت و مسئولیت: توجه به موارد مهم کوچی و محول کردن مسئولیت به او، درخواست مستقیم انجام برخی امور از کوچی، بررسی و سازمان‌دهی اطلاعات به همراه کوچی، توانایی کنترل بحث، تقویت انضباط فردی کوچی

انواع جلسات کوچینگ

به‌طورکلی، جلسات کوچینگ به‌صورت خصوصی و فردی، عمومی و گروهی، حضوری، غیرحضوری، جلسه آزمایشی و لیزر کوچینگ خصوصی یا گروهی تشکیل می‌شوند. جلسات حضوری خصوصی و گروهی کوچینگ در دفتر مؤسسات برگزار می‌شود. شاید برایتان سوال پیش بیاید که جلسات کوچینگ غیرحضوری به چه صورت برگزار می‌شود؟ جلسات کوچینگ غیرحضوری هفته‌ای یک‌بار به‌صورت تماس تلفنی یا از طریق نرم‌افزار اسکایپ برگزار می‌شود. این شرایط برای جلسات غیرحضوری خصوصی از طریق نرم‌افزارهای صوتی مانند ایمو و واتس اپ و اسکایپ و برای جلسات گروهی غیرحضوری از طریق نرم‌افزار ایمو و زوم انجام می‌شود. دفعات تشکیل جلسه و زمان‌بندی آن به تشخیص و صلاحدید کوچ بستگی دارد.

زمانی که تصمیم می‌گیرید از تکنیک کوچینگ استفاده کنید، فرم ثبت‌نام موسسه را پر کرده و برای مسئول مربوطه ارسال می‌کنید. با توجه به اطلاعات موجود در فرم ثبت‌نام با شما برای برگزاری اولین جلسه هماهنگ خواهد شد؛ پس از برگزاری اولین جلسه، جلسات بعد و چگونگی برگزاری آن طی قراردادی تنظیم می‌گردد. علاوه بر جلسات هفتگی، از طریق دیگر شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانید با کوچ خود در ارتباط باشید و پاسخ سؤالات خود را از او بپرسید. شما در طی دوره این امکان را خواهید داشت تا کوچ خود را تغییر دهید. هزینه پرداختی شما بسته به سابقه و تجربه و مدرک کوچ متفاوت خواهد بود.

آیا جلسات غیرحضوری همانند جلسات حضوری اثربخشی دارد؟

قطعاً کوچ حرفه‌ای چه به‌صورت حضوری و چه غیرحضوری به بهترین نحو و با به‌کارگیری بهترین تکنیک‌ با کوچی در تماس خواهد بود؛ اما کیفیت و اثربخشی جلسه به مهارت و تسلط کوچ در اداره جلسه و چگونگی کنترل همه عوامل وابسته در راستای برگزاری یک جلسه کوچینگ اثربخش، بستگی دارد.

رعایت چه مواردی از سمت کوچ، جلسه کوچینگ غیرحضوری را مؤثرتر می‌کند؟

کوچ می‌تواند با گفتگویی هدفمند و با رعایت ساختار جلسه، فرایند کوچینگ و عکس‌العمل کوچی را به‌طور مداوم بررسی کند. باید سعی کند با توجه به عدم حضور فیزیکی در کنار کوچی، تمرکز خود را روی کوچی بگذارد و به‌طور کاملاً محسوس از سوی کوچی، به او گوش فرا دهد، میزان سکوت و تن صدای او را در نظر بگیرد و به آن‌ها توجه کند و بازخورد خود را نسبت به آن‌ها عنوان نماید. سعی کند از اعجاز کلمات بهره گرفته و کوچی را ترغیب و تشویق نماید. با این روش سطح ارتباط وی با کوچی افزایش خواهد یافت و طبیعتاً تأثیرگذاری آن نیز بیشتر خواهد بود.

جلسه کوچینگ آزمایشی چیست؟

برای ایجاد صمیمیت و رابطه نزدیک‌تر با کوچی، لازم است جلسه اول به‌طور آزمایشی و رایگان به کوچی خدمات کوچینگ داده شود، در این زمان ۴۵ دقیقه تا یک ساعت معمولاً کوچ خود را معرفی کرده و توضیحاتی را در رابطه با کوچینگ گوشزد می‌کند. درواقع، این جلسه برای کسب اعتماد و حس همدلی بین دو طرف است.

لیزر کوچینگ چیست؟

گاهی کوچ برای حل برخی مسائل فوری در رابطه با کوچی تصمیم به تشکیل جلسه فوری می‌گیرد. این جلسه ۲۰ دقیقه‌ای توسط کوچ حرفه‌ای برگزار می‌شود و هدفش یافتن راه‌حل فوری است.     

    

 در یک جلسه کوچینگ چه می‌گذرد؟

البته که این مطلب کاملاً به کوچ، روش کار او و موضوع جلسه بستگی دارد؛ اما به‌طورکلی، در هر جلسه ضمن خوش‌آمد گویی، ابتدا به ارزیابی میزان پیشرفت و چگونگی انجام تعهدات لازم در جلسه قبل پرداخته می‌شود؛ کوچی نسبت به نقاط منفی و موانع و یا موارد امیدبخش آگاهی پیدا می‌کند. در ادامه به موضوع جلسه کنونی رسیدگی می‌شود؛ ممکن است کوچ موضوع جدیدی را عنوان کند یا به موضوع جلسه پیش ادامه دهد. در انتهای جلسه مطالب عنوان‌شده جمع‌بندی می‌شود و موارد ضروری به کوچی گوشزد می‌شود.

نتیجه یک جلسه خوب کوچینگ چگونه است؟

معمولاً زمانی یک جلسه کوچینگ موفقیت‌آمیز خواهد بود که پس از اتمام آن مواردی از قبیل پرسش آگاهانه، گوش سپاری مؤثر و یافتن راه‌حل کارآمد محقق شود؛ در این لحظه است که کوچ و کوچی حس خوبی را با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند و کوچی درنتیجه این حس خوب اعتمادبه‌نفس خود را افزایش داده یا آن را بهبود می‌بخشد و اقدام به تصمیم‌گیری‌های مؤثر خواهد کرد.

حداقل و حداکثر جلسات کوچینگ چند جلسه می‌باشد؟

تعداد جلسات کوچینگ را مسئله کوچی و نظر کوچ تعیین می‌کنند. درواقع تا نهادینه شدن تغییرات و برنامه‌های موردنظر کوچ برای رسیدن به هدف نهایی کوچی، حدوداً ۱۲ جلسه نیاز است؛ اما این تعداد جلسه ممکن است کمتر یا بیشتر شود. مدت‌زمان هر جلسه هم از ۴۵ دقیقه تا ۷۵ دقیقه متغیر خواهد بود.

آیا جلسات عمومی کوچینگ همانند جلسه خصوصی برای تمام موضوعات مؤثر است؟

جلسات عمومی کوچینگ معمولاً برای یک تیم کاری یا کارکنان یا پرسنل یک سازمان برگزار می‌شوند که به بررسی موضوعات عمومی پرداخته می‌شود. حداکثر افراد حاضر در جلسه ۱۵ نفر است که همانند جلسات خصوصی بسیار مؤثر واقع خواهد شد.

شاخه‌های تخصصی کوچینگ

با گستردگی و پیشرفت زندگی امروزی حوزه عملکرد کوچینگ نیز توسعه یافته است. در ادامه به برخی حوزه‌ها و شاخه‌های تخصصی کوچینگ اشاره‌ای خواهیم داشت:

• کوچینگ انگیزشی
• کوچینگ توسعه فردی
• کوچینگ اجرایی
• کوچینگ فروش
• کوچینگ بازاریابی
• کوچینگ خانواده
• کوچینگ موفقیت
• کوچینگ سیستمی
• کوچینگ زوج‌ها، والدین و طلاق
• و ….

مواردی که کوچ، جلسه کوچینگ را به خاطر رفتار کوچی کنسل می‌کند؟

در برخی از موارد طبق نظر کوچ، کوچی به روانشناس یا روان‌پزشک و یا حتی مشاور دارد و مسئله وی با کوچینگ قابل‌حل نیست. ازاین‌رو، با کوچی صحبت می‌کند تا تصمیم خود را بگیرد. در موارد دیگری نیز کوچ می‌تواند جلسه کوچینگ را کنسل کند ازجمله:

• استرس و اضطراب زیاد؛
• رفتارهای غیرعادی مانند گریه‌های غیرعادی؛
• بیماری‌های روانی و جسمی؛
• عدم تعهد و تمرکز کوچی در طول و بعد جلسه؛
• عدم صداقت کوچی؛
• عدم توانایی تصمیم‌گیری کوچی؛
• تمام بار جلسه بر دوش کوچ باشد و کوچی همکاری لازم را نکند.

قسمت هفتم

پاسخ به برخی سؤالات متداول شما همراهان گرامی

چرا یک کوچ می‌تواند بهتر از من زندگی من را ببیند و به جلو ببرد؟

زیرا یک کوچ تجربه بیشتری نسبت به شرایط مختلف دارد و می‌تواند به‌طور حرفه‌ای شما را با خود واقعیتان روبرو کند تا بتوانید بهتر و راحت‌تر گام‌های مؤثر در راه رسیدن به اهدافتان بردارید.

 آیا همه می‌توانند از جلسه کوچینگ برای حل مسئله خود استفاده کنند؟

تقریباً همه افراد این امکان را دارند که از وجود یک کوچ در کنار خود بهره ببرند مخصوصا اگر به‌اصطلاح کوچ‌پذیر باشند؛ درصورتی‌که به کوچ اعتماد کنند و او را به‌عنوان تسهیل‌کننده فرایند رسیدن به اهداف خود قبول کنند.

آیا تکنیک کوچینگ برای همه‌کس مفید و مؤثر است؟

درواقع، تکنیک کوچینگ برای افرادی که از لحاظ روحی و روانی در وضعیت خوبی به سر می‌برند و به برنامه‌ریزی برای آینده خود اهمیت نشان می‌دهند، مفید و مؤثر خواهد بود.

چه کسانی می‌توانند از کوچینگ استفاده کنند؟

کوچینگ برای همه افراد سالمی که برنامه‌ای برای آینده خود دارند مفید است، اما اگر مسئله‌ای دارند که نیاز به‌ مرور گذشته است باید به یک مشاور مراجعه کنند.

چه کسانی می‌توانند کوچی جلسات کوچینگ بشوند؟

افرادی که منعطف، صبور و دارای روحیه تغییرپذیری و تحول درونی هستند.

چرا مردم فکر می‌کنند به کوچینگ نیاز دارند؟ آیا نیاز دارند؟

وجود کوچ در زندگی هر فردی لازم است؛ زیرا هر فرد ممکن است به یک سری از نقاط قوت و ضعف و حتی برخی رفتارهای خود آگاهی نداشته باشد. با توجه به زندگی امروزی که زمان نقش مهمی در موفقیت افراد ایفا می‌کند، کوچ این مورد را به بهترین نحو به انجام می‌رساند.

در چه مواردی کوچینگ نمی‌تواند بهترین نتیجه را داشته باشد؟

درصورتی‌که کوچی تمایل به تغییر و پیشرفت از خود نشان ندهد و در جلسات برگزارشده با کوچ همکاری نکند و یا فرد نرمالی نباشد و مشکل روانی داشته باشد؛ و یا حتی اگر کوچ از مهارت‌های لازم برخوردار نباشد و آن‌ها را جدی نگیرد، نتیجه دلخواه حاصل نخواهد شد.

چطور یک کوچ پیدا کنم؟ چطور یک کوچ حرفه‌ای پیدا کنم؟

با یک سرچ ساده در اینترنت شاهد سایت‌ها، مراکز و مؤسساتی خواهید بود که خدمات کوچینگ ارائه می‌کنند؛ اما این را هم در نظر بگیرید، با توجه به جدید بودن این حوزه در کشور ما، ممکن است افرادی وجود داشته باشند که به‌طور حرفه‌ای دوره کوچینگ را نگذراند و طبق تخصص و تجربیاتی که دارند، برای کمک به شما از مشاوره و منتورینگ استفاده کنند که در عمل با کوچینک تفاوت‌هایی دارند؛ بنابراین حتماً با درخواست مشاهده تأییدیه مدارک کوچینگ کوچ خود، از صحت آن اطمینان حاصل کرده و از مزایای کوچینگ بهره‌مند شوید.

هزینه جلسه کوچینگ چقدر است؟

هزینه شرکت در جلسات کوچینگ به میزان مهارت، تجربه و سابقه کوچ ارتباط مستقیم دارد؛ یعنی هر چه مدرک و تخصص کوچ در سطح بالاتری باشد، به‌طور مثال در پست کوچ سازمانی، هزینه برگزاری جلسات نیز بیشتر خواهد بود. اگر بخواهیم منطقی به این موضوع بپردازیم، ارزش کار یک کوچ مجرب هرگز در واحدهای پولی نخواهید گنجید چراکه او این امکان را برای افراد فراهم می‌کند تا زندگیشان را تغییر دهند و مسیر موفقیت را یافته و اهدافشان را در کمترین زمان محقق سازند. با کمی تأمل خواهیم فهمید که اگر کوچ برای هر جلسه به‌طور مثال ۲۰۰ هزار تومان دریافت کرده و بتواند مسیر زندگی یک فرد را عوض کند، قطعاً این امر بیشتر از ۲۰۰ هزار تومان برای فرد بازدهی داشته است. یا به عبارتی رسیدن به وضعیت مالی خوب، یادگیری چگونگی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، یافتن عشق در زندگی و ایجاد تعادل در روابط آرزوی هر فرد است و برای رسیدن به آن‌ها حاضر است هر هزینه‌ای را متحمل شود.

من کسی را می‌شناسم که می‌دانم به خدمات کوچینگ نیاز دارد. آیا کوچینگ را به او معرفی کنم؟

آشنایی با کوچینگ همه را هیجان‌زده می‌کند و برخی از افراد را به استفاده از آن ترغیب می‌نماید؛ اما همیشه این را در نظر بگیرید که اول خودتان این متد مشاوره را استفاده کرده و بعد آن را به دیگران توصیه کنید؛ زیرا در سیستم کوچینگ، کوچی اجراکننده و تصمیم‌گیرنده است. پس اولین قدم خواستن خود فرد است که از صمیم قلب دل به انجام تمرین‌ها و تعهدات هر جلسه بدهد.

با کوچ متخصص چه شاخه‌ای می‌توانید جلسه کوچینگ داشته باشید؟

انتخاب کوچ متخصص و باتجربه موضوعی است که هر فرد باید به آن توجه کند و مهم‌تر از آن، ارتباط تخصص و تجربه کوچ با موضوع و هدف موردنظر شماست؛ یعنی حتماً از سابقه و پیشینه کوچ و کارهای قبل او در ارتباط با حوزه هدف خاص خود بپرسید؛ بنابراین، موفقیت شما بستگی به انتخاب کوچ مناسب دارد که تجربه کوچینگ افرادی با هدف مشابه شما داشته است.

آیا کوچی بعد از جلسه کوچینگ می‌تواند به کوچ بازخورد بدهد؟

در هرلحظه پس از شروع فرایند کوچینگ، کوچی این امکان را دارد که بازخورد خود را نسبت به مهارت و نحوه کار کوچ عنوان کند.

چه چیزی باعث شد شما یک کوچ شوید؟

مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود یک کوچ این حرفه را برگزیند، علاقه به آگاهی بخشی به دیگران و در کل کمک به آن‌هاست برای رسیدن به اهدافشان و تغییر و بهبود کیفیت زندگی آن‌هاست.

چه نوع تخصص‌هایی در کوچینگ داریم؟

کوچینگ در هر زمینه‌ای که انسان حضور دارد، موجود است، ازجمله:

• کوچ زندگی
• کوچ توسعه فردی و سازمانی
• کوچ شغلی
• کوچ سلامت
• کوچ معنوی
• کوچ ثروت
• کوچ بازاریابی و برندینگ
• کوچ تحصیلی
• کوچ کسب‌وکارهای کوچک
• و …

چه چالش‌هایی در این مسیر وجود دارد؟

اولین چالش کوچی است که آیا به کوچ نیاز دارد یا به تراپیست؟ این مورد با برگزاری یک جلسه آزمایشی مشخص می‌شود. دومین چالش این است که کدام کوچ مناسب کوچی است؟ شاید روند کار با یک کوچ برای یک فرد به عملکرد بهتر بیانجامد و برای یک فرد دیگر بالعکس نتیجه دهد. چالش سوم هم نوع برگزاری جلسات است، حضوری باشد یا غیرحضوری؟ کدام مورد برای کوچی بهتر به بهبود عملکرد و تسریع فرایند کوچینگ کمک خواهد کرد.

چه مدت طول می‌کشد تا با کوچینگ به نتیجه برسیم؟

اگر در نظر بگیریم که کوچ انتخابی کوچی بسیار باتجربه و مجرب است، میزان تمایل و پشتکار کوچی نیز در روند کار بسیار تأثیرگذار خواهد بود. در چنین حالتی طول دوره کوچینگ حدوداً ۳ ماه تخمین زده شده است.