مسئولیت پذیری چیست؟

زندگی نباید چیزی باشد که برای ما اتفاق می‌افتد، بلکه بایستی چیزی باشد که ما به آن شکل می‌دهیم و کنترل می‌کنیم. با هجوم وقایعی که کاملاً خارج از کنترل ما هستند، شرایط بسیاری وجود دارد که در آنها حرفی برای گفتن داریم. معمولاً هنگام تجربه سختی‌ها، ممکن است احساس ناامیدی و درماندگی کنیم. با این حال، نباید جایگاه و اهمیت مسئولیت پذیری که سبب می شود کنترل زندگی خود را به دست بگیرید را کم شماریم. اگرچه ما نمی‌توانیم همه چیزهایی را که در زندگی برای ما و کسانی که از آنها مراقبت می‌کنیم کنترل کنیم، اما می‌توانیم نحوه پاسخگویی خود را به آن حفظ کنیم.

نداشتن مهارت مسئولیت پذیری فردی در قبال زندگی، ممکن است به روش‌های زیر خود را نشان دهد:

• تفکر بدبینانه
• ذهنیت قربانی
• مشاجره‌های مکرر
• بلاتکلیفی، وابستگی به دیگران و…

کلمه “مسئولیت” چه چیزی را در ذهن شما تداعی می‌کند؟ وقتی مسئولیت زندگی خود را بر عهده می‌گیریم، متوجه می‌شویم که چیزهای بیشتری به نفع ما پیش می‌رود. اگر می‌خواهید زندگی با کیفیت بهتری خلق کنید که سرشار از آرامش و شادی باشد، پس باید مراقب باشید که چگونه آن را کنترل می‌کنید و این مدیریت ناشی از مهارت مسئولیت پذیری است. حال اگر شما هم قصد دارید تا با مهارت مسئولیت پذیری در زندگی بیشتر آشنا شوید و صفر تا صد آن را فرابگیرید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه آکادمی فراکوچ باشید.

مسئولیت پذیری فردی چیست؟

هر عملی شامل سطحی از مهارت مسئولیت پذیری است. توانایی نشان دادن مهارت مسئولیت پذیری فردی چه در زندگی شخصی و چه در کار اغلب می‌تواند یکی از مؤلفه‌های کلیدی در رشد شما باشد. دانستن بیشتر در مورد مسئولیت پذیری و مهارت‌های کلیدی برای مسیر زندگی شما موثر است. در این مقاله یاد می‌گیریم مهارت مسئولیت‌پذیری چیست و شامل چه مهارت‌هایی می‌شود، در مورد چگونگی بهبود آنها بحث می‌کنیم و چند نکته را برای بهبود این مهارت‌ها با شما بررسی خواهیم کرد.

مسئولیت پذیر بودن به معنای خودآگاهی است و مهارت مسئولیت پذیری فردی می‌تواند به این معنا باشد که شما از معیارهای رفتاری جامعه آگاه هستید و آن را می‌پذیرید و در صورتی که آن‌ها را رعایت نکنید، هیچ کس دیگری جز خودتان سرزنش نمی‌شود. در اصل، مهارت مسئولیت پذیری فردی به شما کمک می‌کند کنترل انتخاب‌های خود و واقعیت را در دست بگیرید.

مسئولیت پذیری فردی زمانی اتفاق می‌افتد که شما در قبال اعمال، تصمیمات، افکار و سایر ویژگی های خود به شناخت کافی برسید و سپس مسئولیت کامل آنهارا بر عهده بگیرید. هنگامی که خود را فردی مسئول می‌دانید، فضای کمی برای سرزنش باقی می‌گذارید و کنترل بهتری بر زندگی خود ایجاد خواهید کرد.

چرا مهارت مسئولیت پذیری فردی لازم است؟

داشتن مهارت مسئولیت پذیری فردی بسیار مهم است زیرا به شما کمک می‌کند تا زندگی خود را به درستی تنظیم و از آسیب رساندن به سلامت روح و جسم خود جلوگیری کنید. در مقابل، نداشتن مهارت مسئولیت پذیری می‌تواند اثرات بسیار بدی در زندگی شما داشته باشد چرا که شما بدون داشتن این مهارت فقط دیگران را مقصر اتفاقات بد زندگی خود می‌دانید. زمانی که دائماً دیگران و عوامل بیرونی را مقصر جنبه‌های منفی زندگی خود می‌دانید، یک ذهنیت قربانی در شما شکل می‌گیرد و این موضوع منجر به بدتر شدن کیفیت زندگی و از بین رفتن رضایت ذهنی شما از زندگی می‌شود.

رعایت استانداردهای مهارت مسئولیت‌پذیری فردی می‌تواند به شما کمک کند نسخه‌ای صادق‌تر، سازمان‌یافته‌تر، موفق‌تر، سالم‌تر و با اعتماد به نفس بیشتری از خود شوید. همچنین ثابت شده است که مسئولیت پذیری فردی به کسب رضایت از زندگی، موفقیت و بهبود بهره وری و وظیفه شناسی شما بسیار کمک می‌کند.

انواع مسئولیت پذیری کدام اند؟

مسئولیت پذیری شخصی

انواع مختلفی از مسئولیت پذیری نیز وجود دارد که اولین آن، مسئولیت پذیری شخصی است.

وقتی درباره مسئولیت پذیری شخصی فکر میکنید چه چیزی به ذهنتان می آید؟ اغلب ما به یاد لحن سرزنشگرانه مادر و یا دیگر افراد نزدیکمان میوفتیم. اما واقعا موضوع مهم چیست؟ در واقع مسئولیت پذیری شخصی یعنی به عهده گرفتن مسئولیت اقدامات خود که کاری مهم و ارزشمند است و می تواند زندگی شما را از این رو به آن رو کند.

مسئولیت پذیری شخصی به عبارت دیگر یعنی پاسخگویی در قبال اعمال خودمان، درست مثل وقتی که با عواقب اعمال خود، چه مثبت و چه منفی، روبرو می شویم به آن واکنش نشان می دهیم.

اغلب از زبان دیگران می شنویم که “شما ۱۰۰٪ مسئول زندگی خود هستید”” یعنی شما پشت فرمان ماشین زندگی خود قرار می گیرید و از قربانی بازی به نقش اول تبدیل می شوید.

معنی دیگر آن، توجه به نیازهای اولیه تان است. به طور مرتب وضعیت فعلی خود را بررسی کنید و در صورت لزوم نقایص را برطرف کنید. راه دیگر برای حفظ آن، سازماندهی هرج و مرج زندگی روزمره است. خواب، تغذیه و ورزش خود را در اولویت قرار دهید. اگر سازماندهی تمامی این ها با هم برای شما سخت است، از یکی از آن ها شروع کنید.

با انجام کارهای مفید برای خود، در واقع اولین قدم ها را برای برقراری تعادل بر میدارید. هنگامی که این هرج و مرج روبروی شما  کمتر میشود، می توانید بیش از آنچه که فکرش را هم میکردید انجام دهید.

مسئولیت پذیری در قبال خانواده

دومین نوع، مسئولیت در قبال خانواده است. یکی دیگر از جنبه های ضروری زندگی خانوادگی، انجام وظایف و مسئولیت های مورد نیاز برای موفقیت و بهبود خانواده است. هنگامی که وجود و کارهایتان به اندازه کافی برای خودتان مفید باشد، می توانید برای دیگران و افراد نزدیک خود نیز مفید باشید.

بسیاری از مردم سعی می کنند بدون توجه به نیازهای خود، برای دیگران مفید باشند. این اغلب منجر به روابط سمی می شود که در آن شما کارهایی را برای دیگران انجام می دهید تا با تایید شدن کمبود اعتماد به نفس خود را جبران کنید. شاید برخی این را با “پذیرفتن مسئولیت” اشتباه بگیرند، اما اغلب فایده ای ندارد.

مسئولیت پذیری اجتماعی

سومین نوع؛ مسئولیت پذیری در جامعه وسیع تر است. مسئولیت پذیری اجتماعی می تواند به طرق مختلف اتفاق بیفتد. مثلا ممکن است در کار، نقش های داوطلبانه یا فعالیتهای اوقات فراغت شما انجام شود.

نکته اصلی در حقیقت توجه به نقاط قوت شخصی منحصر به فردتان است. به عنوان مثال، اگر نقاط قوت شما در کار با مردم است و برای آن ارزش قائل هستید، توسعه و استفاده از این نقاط قوت به شما امکان می دهد تا حداکثر مشارکت اجتماعی را داشته باشید.

چگونه تبدیل به فردی مسئولیت پذیر شویم؟

1. اولویت یک را همواره به خود دهید.
   

   یکی از راه‌های افزایش مهارت مسئولیت پذیری فردی این است که خود را در اولویت قرار دهید. برای اینکه کنترل زندگی خود را در دست بگیرید، ابتدا باید احساس کنید لایق یک زندگی خوب هستید تا تصمیمات بهتری بگیرید. برخی از افراد از پذیرفتن مسئولیت زندگی خود اجتناب می‌کنند، زیرا باورهای خود محدودکننده دارند و این باورها سبب مشکلاتی در مسئولیت پذیری افراد می‌شود و سبب می‌شود افراد احساس کنند که لایق چیزهای بهتر و بیشتری نیستند. با  انجام فعالیت‌های خودمراقبتی و عشق به خود، خود را اولویت قرار دهید. با دوست داشتن خود، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید و در مورد اینکه می‌خواهید زندگی خود چگونه پیش برود، آگاه خواهید شد. فعالیت‌هایی که می‌تواند به مراقبت از خود کمک کنند عبارت‌اند از: مراقبه و مدیتیشن، ژورنال نویسی، گرفتن حمام آب گرم، نوازش خود و مهمتر از همه از تمرین های مثبت اندیشی که پیشتر به آن اشاره کردیم غافل نشوید.

2. سرزنش و مقصر کردن دیگران را متوقف کنید.
   

   یکی دیگر از راه‌های توسعه مهارت مسئولیت پذیری در زندگی توقف سرزنش است. سرزنش کردن اگرچه راحت است، اما زمانی که آن را انجام می‌دهیم در واقع در حال انجام نوعی خود تخریبی هستیم. همه ما می‌دانیم که به طور معمول به جای نگاه کردن به اعمالمان، انگشت اشاره و قضاوت کردن نسبت به دیگران نسبتاً آسان است. وقتی بیش از حد بر روی اشتباهات دیگران تمرکز می‌کنیم، اغلب درس‌های مهم را از دست می‌دهیم. سرزنش کردن دیگران زمانی انجام می‌شود که مسئولیت کار خود و یا اشتباه خود را قبول نمی‌کنیم و می‌خواهیم با حالتی تدافعی تمامی تقصیرات را بر گردن فرد دیگری بیندازیم؛ حواستان باشد که سرزنش و مقصر کردن دیگران سمی برای مهارت مسئولیت پذیری است و مشکل را نه تنها حل، بلکه آن را بدتر می‌کند.
   

3. زمانی را برای تأمل در خود اختصاص دهید.
   

   برای اینکه مسئولیت افکار و اعمال خود را بر عهده بگیرید، باید آگاه باشید. خود اندیشی به شما این امکان می‌دهد تا به مهارت مهم خودآگاهی برسید؛ خودآگاهی اولین مهارت هوش هیجانی و اساس رسیدن به کنترل رفتار است و وقتی مراقب احساسات، افکار و اعمال خود باشید، الگوها و منطق پشت کارهایی که انجام می‌دهید را درک خواهید کرد. با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید عادات منفی را بررسی و به جای آن عادت‌های خوب را جایگزین کنید و لازم است بدانید که این کار بسیار در مهارت مسئولیت پذیری شما تأثیر مثبت خواهد داشت.

4. خودگویی منفی را ریشه کن کنید.
   

   برای داشتن مهارت مسئولیت پذیری باید خودگویی منفی را از بین ببرید. این کار می‌تواند از آسیب‌های دوران کودکی ناشی از آزار در خانواده یا قلدری در مدرسه باشد. این باورهای منفی و خود محدودکننده که ما از خودمان داریم، معمولاً از پیش بینی‌ها و قضاوت‌هایی نشأت می‌گیرند که دیگران به سمت ما ارسال می‌کنند. وقتی جوان‌تر هستیم، تمایل داریم که این کلمات را درونی کنیم و در ذهنمان جا بیفتند. زمان می‌برد تا چنین ایده‌های منفی در مورد خود را شرطی سازی کنیم. با این حال، این امر با انجام فعالیت‌هایی با هدف عشق به خود و مراقبت از خود امکان‌پذیر است و پیشنهاد می‌شود تا برای توسعه مهارت مسئولیت پذیری فردی انجام شود.

5. افراد سمی را از زندگی خود حذف کنید.

   وقتی نوبت به بهانه آوردن می‌رسد، ممکن است دیگران این کار را برای شما انجام دهند و شما را از پذیرفتن مسئولیت کارهایتان سر باز کنند. چنین افرادی می‌توانند شما را قادر به ادامه عادت‌های ناسالم و رفتار سمی کند. افرادی که واقعاً به شما اهمیت می‌دهند و شما را دوست دارند، شما را مسئول می‌دانند، زیرا می‌خواهند ببینند که شما به رؤیاهایتان دست می‌یابید. در حالی که برخی افراد ممکن است بخواهند شما را از رسیدن به اهدافتان باز دارند تا شما را به آنها وابسته نگه دارند. در چنین مواقعی اینها دوستان واقعی نیستند و فقط سرعت گیری برای بهبود مهارت مسئولیت پذیری شما خواهند بود. برای به عهده گرفتن مسئولیت زندگی خود، باید مسئولیت افرادی را که در زندگی خود نگه می‌دارید نیز بپذیرید. افرادی که اغلب شکایت می‌کنند، از خود متنفرند، خود را تحقیر می‌کنند و از پیشرفت شما سخن می‌گویند، برای رشد شما سودمند نیستند و اغلب مانع پیشرفت شما می‌شوند.

6. حواستان به بهانه‌ها باشد.
   

   یکی از ویژگی‌های معمول افرادی که مهارت مسئولیت پذیری فردی را ندارند، این است که معمولاً مجموعه‌ای از بهانه‌ها را می‌سازند یا پیدا می‌کنند. یک فرد غیرمسئول که می‌خواهد سالم‌تر غذا بخورد، ممکن است بگوید که نمی‌تواند، چون زمان ندارد. با این حال، اگر قرار باشد مسئولیت پذیر، پاسخگو و صادق باشند، می‌توانند بنشینند و راهی برای پیدا کردن جواب مشکل خود پیدا کنند. همه ما مقدار زمان مشابه و یکسانی در یک شبانه روز داریم، اما نحوه استفاده از آن چیزی است که نسبت به آن مسئول هستیم؛ افراد باهوش برای تایم خود ارزش قائل اند و برنامه ریزی میکنند و عده ای هم که به دنبال بهانه اند منتظر می نشینند تا زمان برای آنها تصمیم بگیرد که  این در کیفیت زندگی ما نشان داده می‌شود؛ بنابراین، دست از بهانه تراشی برای خود بردارید برنامه ریزی کنید تا فردی مسئولیت پذیر باشید. اگر هم تاکنون به برنامه ریزی اعتقاد نداشتید متود هدف گذاری و برنامه ریزی ما را مطالعه کنید تا به سمت بهبود برنامه ریزی و مسئولیت پذیری خود قدم بردارید.

مهارت‌های مسئولیت پذیری چه هستند؟

انواع مهارت مسئولیت پذیری توانایی شما برای به دست گرفتن مالکیت آنچه در محل کار انجام می‌دهید است. ممکن است در محل کار، کارفرمای شما اغلب وظایفی را در کارتان به شما محول کند. این وظایف مسئولیت‌های شماست، اما توانایی‌های مسئولیت پذیری یک قدم فراتر از این ها است. لازم به ذکر است که مهارت مسئولیت پذیری در زندگی به این جا منتهی نمی‌شود و خود آن نیاز به چندین مهارت دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را برای شما آورده‌ایم.