کوچینگ، مدل ها و گرایش ها
کوچینگ والدین (parent coaching) چیست؟ چگونه کوچ فرزندان خود شوید؟
مرداد
وقت رویارویی با یک چالش است! فرزند پروری یکی از چالش‌برانگیزترین و بی‌نظیرترین نقش‌هایی است که در بزرگسالی با آن روبرو می‌شویم. این امر میتواند طاقت‌فرسا، گاهی ناامیدکننده و اغلب ترسناک باشد؛ به ویژه در سال‌های نوجوانی که فرزندان مراحل رشد فیزیکی و تغییرات جسمی، روحی و عاطفی را شروع میکنند که در صورت سهل‌انگاریِ والدین میتوانند نتایج ناگواری به بار آورند. همه ما به عنوان پدر و مادر بهترین چیزها را برای بچه‌هایمان می‌خواهیم. بهترین مدارس، بهترین دوستان و بهترین فرصت‌ها؛ اما غالباً فراموش میکنیم که آنچه در میان همه تلاش‌های ما وجود دارد، نوجوانی است که می‌خواهد بفهمد چه کسی است؟ در چه موقعیتی قرار دارد؟ و چه گزینه‌هایی را باید انتخاب کند؟
اما کوچینگ والدین (parent coaching) چیست؟ چه زمانی نیاز به کوچینگ والدین یا کوچینگ خانواده داریم؟ این نیاز زمانی بوجود می آید که یکی یا هر دو والدین (یا هر مراقب و یا سرپرست اصلی) با کوچ حرفه ای ملاقات می کنند تا با تلاش، هدف مربوط به فرزندپروری خود را محقق سازند. پس کوچ با استفاده از آموزش های روانشناختی و راهکارهای مبتنی بر شواهد، مسائلِ خانوادگی مربوط به کودکان را حل میکند. والدینی که برای افزایش عملکرد خانواده و بهبود ارتباطات به کمک نیاز دارند، میتوانند از مزایای کوچینگ والدین که در ادامه به آن می پردازیم، استفاده کنند.
کوچینگ والدین چیست؟
در تعریف این نوع از کوچینگ می توان گفت کوچینگ والدین (parent coaching) یک خدمت حرفه‌ایست که به والدین کمک میکند تا مهارتها و استراتژیهای بهتری را برای پرورش و تربیت فرزندان خود یاد بگیرند.
والدین نقش اصلی را در هدایت فرزند خود به سوی موفقیت ایفا میکنند و به همین دلیل است که باید در راستای رشد و عملکرد قوی نسبت به فرزندان، تعلیم ببینند و همچنین، با اتکا به پژوهش‌ها و دستاوردهای جدید در این زمینه، کوچِ فرزند خود باشند. این موضوع پدر و مادرها را قادر می‌سازد تا با پاسخ‌ها و رفتارهای بیولوژیکی معمولی که بخشی طبیعی از رشد یک نوجوان است و برای انتقال رشد به بزرگسالی ضروری است، کنار بیایند. طی ده سال گذشته تحقیق در مورد کوچینگ والدین و فرزندان نشان میدهد که کوچینگ والدین، کودکان، نوجوانان و سیستم‌های خانوادگی، باعث کاهش استرس در شرایط مختلفِ خانوادگی میشوند.
برای والدین و یا هر مراقبی که در زمینه سلامت روانی و نیازهای تکاملی فرزند خود به کمک نیاز دارند، کوچینگ والدین یا همان parents coaching میتواند واقعا مفید باشد. ممکن است این جلسات به صورت حضوری، آنلاین یا تلفنی، همراه یک یا هر دو والدین (جداگانه یا با هم) برگزار شود. در طول جلسه نیز، کوچ حرفه ای در رابطه با نیازها و یا شناسایی بیماری های احتمالی کودک، آموزش های روانشناختی ایی را ارائه می دهدو سپس با توجه به شرایط، مهارت های ارتباطی و مقابله ای را تقویت می کند.
چرا باید کوچینگ والدین را انتخاب کنید؟
دلایل انتخاب کوچینگ خانواده یا کوچینگِ مخصوصِ والدین به نیاز به آرام سازی جو خانه و ارتباط سالم تر و بهتر اعضای خانواده برمیگردد. به بیان روشن تر کوچ والدین مانند یک مترجم عمل میکند تا نیاز و احساسات طرفین را به هم بشناسد و با دادن راهکار هایی، ارتباط سالم و صحیحی را برای اعضای خانواده فراهم کند.
-
تا خانه خود را امن و با آرامش سازید؛
دیگر لازم نیست خانه ای آرام را آرزو کنید و انتظار داشته باشید که یک شبِ همه چیز درست شود و آن چه را که منتظرش بودید به خودی خود به دست آورید. اگر آماده اید که تلاش کنید، از همین امروز میتوانید شروع کنید. با استفاده از استراژی ها و راهکارهای متفاوت فرزند پروری کوچینگ والدین میتوانید روابط قوی میان خود و فرزندانتان ایجاد کنید و با اعتماد به نفس به سوالات آن ها پاسخ دهید. در ضمن توسط مهارت های این گرایش کوچینگ، میتوانید فرزندان خود را در هر زمانی راهنمایی کنید.(حتی در زمان هایی که همه چیز چالش برانگیز میشوند.)
-
کوچ به شما نقاط ضعفتان را که تا به امروز متوجه اش نبودید را نشان می دهد؛
نقش کوچینگ والدین در همین جمله بالا خلاصه میشود! ساده تر بگویم، اگر شما خودتان مشکلاتتان را میشناختید، میتوانستید آن را حل و یا تغییر لازم را ایجاد کنید. حتی اگر کتاب های مختلفی در این زمینه خوانده باشید و یا با افراد بسیاری مشورت کرده باشید بازهم گاهی اوقات یک ارتباط شخصی نیاز خواهید داشت تا عوامل محرک خود را شناسایی کنید.
فرایند کوچینگ در این گرایش به چه صورتی است؟
فرایند کوچینگ والدین، فرایندی دستوری و مختصر با اهداف مورد توافق طرفین است. در برخی موارد، یک کوچ حرفه ای (professional parent coach) گروه های حمایتی یا منابع دیگری را برای کمک بیشتر به والدین معرفی کند. به طور کلی، این شاخه از کوچینگ یک هدف بزرگتر ضمنی برای ایجاد روابط مثبت خانوادگی دارد که با تحقق اهداف کوچکتر مانند بهبود روابط، ارائه آموزش های روانشناختی، بهبود راهکار های فرزندپروری، تقویت اعتماد به نفس و خودکارآمدی، تفکر متمرکز بر راه حل و بهبود مهارتهای فراشناختی محقق میشود.
چگونه کوچ والدین مناسبی پیدا کنیم؟
اگر هر مراقب و سرپرستی به کوچینگ والدین علاقه دارد باید تحققاتی را انجام دهد، با افراد متفاوتی مشاوره کند، با مرکز بیمه خود تماس بگیرید و گزینه های مورد تایید آن ها را بر اساس نیازهای خود بررسی کند. همچنین می توانید از راهنمای آنلاین برای پیدا کردن کوچ مناسب والدین ، درست مانند انتخاب درمانگر، استفاده کنید و فراموش نکنید که مشخصات گزینه های احتمالی تان را چک کنید.
در جلسه اول کوچینگ باید چه انتظاراتی داشته باشیم؟
در جلسه اول کوچینگ والدین به طور معمول، شما درباره مباحثی مثل راهکارهای فرزندپروری، روابط تطبیقی، آموزش های روانشناختی، مداخله و پشتیبانی صحبت میکنید. والدینی که کوچ خصوصی ای را استخدام میکنند، در جلسه اول به جمع آوری اطلاعات و تعیین اهداف بر اساس نیازهای خانواده می پردازند.
سایر ارائه دهندگان مانند مشاوره روانشناسی والدین و دیگر ارائه دهندگان کمک جزو خدمات بالینی مکمل محسوب می شوند و پزشک باید در برنامه درمانی موجود هدفی را ایجاد کند. جلسات اولیه با این نوع ارائه دهندگان بر اساس برنامه دستیابی به هدف تعیین میشود.
آیا جلسات کوچینگ والدین مفید و موثر هستند؟
آمار و تحقیقات بسیاری تاثیر مثبت کوچینگ والدین را بر اثر بخشی نتایج درمانی تایید کرده اند، به خصوص در مورد تشخیص طیف اوتیسم ، اختلالات خوردن و مسائل مربوط به رفتار کودکان و فرزندان. به طور کلی، هر والدینی که تمایل دارد راهکارهای مفیدی را برای حمایت از فرزند خود بیاموزد ، می تواند در جلسات کوچینگ والدین شرکت کند.
کوچینگ والدین با دیگر خدمات مشابه چه تفاوتی دارد؟
فرایند کوچینگِ والدین بر روی یک هدف خاص و در یک برنامه درمانی خاص تمرکز دارد. به طور کلی، این سرویس مستقل، رویکردی مبتنی بر نقاط قوت برای آموزش و توانمدسازی والدین دارد. هنگامی که تمرینات کوچینگ در کنار جلسات درمانی خانواده ای انجام شود، تمرکز بالینی بر بهبود سیستم کلی از طریق تقویت استراتژی ها، منابع و حمایت دارد.
نتایج تاثیر گذار کوچینگ والدین بر خانواده کدامند؟
- احساس اطمینان بیشتر در تصمیم گیری های مرتبط با خانواده؛
- درک عملکرد راهکارهای متفاوت؛
- ایجاد روابط قوی با فرزندان خود؛
- برقراری انضباط بدون داد و فریاد؛
- ایجاد اهداف واقع گرایانه و پایبند ماندن به آن ها؛
- ایجاد مکانی امن برای خانواده؛
آیا خانواده من به کوچینگ نیاز دارد؟
پدر و مادر بودن یعنی تصمیم گیری درست برای آینده فرزندان. بسیاری از ما در تصمیمات خودت شک میکنیم. از خود سوالاتی میپرسیم (مثل اگر اشتباه کرده باشم چی؟) اگر کار درستی انجام نداده باشیم چگونه میتوانیم با ترس هایمان کنار بیاییم؟ کوچ های والدین به شما کمک میکنند تا اهداف خود را مشخص کنید و در طی فرایند کوچینگ آن ها را محقق سازید. آن ها به حرف های شما گوش میدهند و از شما حمایت میکنند و راه دستیابی به اهداف و غلبه بر موانع احتمالی شما را راهنمایی میکنند.
چگونه والدین میتوانند کوچ فرزند خود شوند؟
امروزه، رویکردی به نام رویکرد والد در نقش کوچ، وجود دارد که برای تجهیز والدین به مهارتهای اساسی کوچینگ در مکالمات والدین و فرزندان طراحی شده است. این برنامه بر اساس جدیدترین یافته‌های علوم اعصاب، روانشناسی و تحقیقات مربوط به رشد مغز کودکان و نوجوانان است. استفاده از ارتباطات متمرکز بر راه‌حل به عنوان یک استاندارد خانوادگی، به خانواده‌ها کمک میکند تا با اطمینان از چالش‌های زندگی ازجمله دوره نوجوانی، به جلو حرکت کنند.
والدینی که در نقش کوچ هستند، درواقع به‌طور روزمره از رویکردهای پیشرفته متمرکز بر راه‌حل استفاده میکنند و به کودک کمک میکنند تا با کنجکاوی و شادی یاد بگیرند و اکتشاف کنند. کودکانی که به شیوه‌ای کوچینگ محور و متمرکز بر آموزش تحصیل میکنند، به عادت‌های مثبتی دست می‌یابند؛ آن‌ها در آینده شخصیت‌های قوی را به‌راحتی پشتیبانی میکنند. برای انجام مطلوب فرایند والدین در نقش کوچ به چند مورد باید توجه ویژه داشته باشید که در ادامه این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.
نقش خود را تغییر دهید؛
به عنوان یک والد در نقش کوچ، با رشد کودک و تغییر در وضعیت فیزیولوژیک و همچنین تغییر در حالات روحی فرزندتان، سعی کنید شما نیز با توجه به نیازهای آن‌ها در شرایط متفاوت، تغییر کنید. برای مثال، کودک در سال‌های ۶ یا ۷ سالگی نیاز به آموزش خواندن و نوشتن دارد؛ در این سنین او سعی میکند به‌طور مستقل، البته با اندکی کمک دیگران، کارهای خود را انجام دهد. بین سال‌های ۷-۱۲ سالگی به روابط اجتماعی و شرکت در گروه‌های مختلف علاقه نشان میدهد؛ در این سنین لازم است این رویدادها را زیر نظر یک فرد بالغ انجام دهد، از قبیل، رفت‌وآمد و دیگر کارهای موردنیاز او. در سال‌های بعد و به عبارتی، دوره نوجوانی، بیشتر تمایل به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای خود خواهد داشت. در این دوره باید نقش شما تغییر کند و دیگر از حالت نظارت مستقیم و مراقبت خارج شود و وارد مرحله جدیدی با عنوان کوچ شوید. باید با شلختگی‌ها و رفتارهای غیرعادی او که اقتضای سنش را میکند، کنار بیایید. بپذیرید که این فرایند کاملاً طبیعی است؛ فقط کافی است که به او اعتماد کنید و این اعتماد را به او نشان دهید که از پس کارهای خود بر می‌آید. با این روند فرزند شما آماده وظایف بزرگتر و مهم‌تر در آینده خواهد بود.
چشم‌انداز خود را تغییر دهید؛
برای شروع این مرحله، باید به فرزند خود بفهمانید که برای نظرات و دیدگاه او ارزش قائلید؛ اما چگونه؟ این مورد را با گوش‌سپاری دقیق به ایده‌ها و علایق او در هنگام عنوان کردن آن‌ها، عملی کنید. تفاوت‌هایش را ارج بنهید؛ با این روش او حس ارزشمندی خواهد کرد و به عنوان یک فرد مستقل، هویت خود را می‌یابد. حالا به نظر شما، در این موقعیت‌ها، کوچینگ چه اهمیتی برای روابط بین والدین و فرزندان دارد؟ یا بهتر بگویم، دانستن و اهمیت دادن به دیدگاه دیگران چه مزیتی دارد؟ یک رابطه سالم و مثبت کوچینگ محور به فرزندان این امکان را میدهد که:
- به عنوان یک انسان ارزش‌های خود را درک کنند؛
- احترام و انگیزه را به‌طور متقابل منعکس نمایند؛
- خوب شنیدن دیگران و آرامش را بیاموزند؛
- به‌طور متقابل خواسته‌ها را توسعه و پرورش دهند؛
- اعتقادات و ارزش‌هایشان شکل می‌گیرد؛
- یاد بگیرند چه موقع و کجا مذاکره و مدارا کنند؛
- درک میکنند که عضوی از یک اجتماع هستند؛
- از چالش‌های زندگی با روی باز استقبال کنند.
مهارتهای یک کوچ را بیاموزید؛
شما چه کسی هستید؟ آیا خود را می‌شناسید؟ مهم‌ترین مهارت و خصیصه یک کوچ این است که ابتدا به شناخت خود می‌پردازد. اگر می‌خواهید به فرزندتان در شناخت او کمک کنید، اول باید خود و زندگیتان را به‌طور کامل بشناسید. در هر موقعیت برای برقراری ارتباط با فرزند خود، باید نسبت به مسائل بیرونی و درونی آگاهی داشته باشید.
استانداردهایی را برای خود تعیین کنید و در این راه:
- منعطف و خلاق باشید؛
- صبور و شکیبا باشید؛
- ثابت و استوار باشید؛
اکنون که تا این مرحله را طی کرده‌اید، به مهارتها و خصوصیات یک والد در نقش کوچ بسیار نزدیک شده‌اید. حالا، این امکان برای شما فراهم شده است تا از ابزارهای دیگر کوچینگ برای کوچ فرزندتان استفاده کنید. کار خود را با چند پرسش در مورد شما در رویارویی با فرزندتان ادامه می‌دهیم:
- آیا شما همیشه واضح و شفاف صحبت میکنید؟
- به دیدگاه و نظر فرزندتان توجه میکنید و با دقت به آن‌ها گوش میکنید؟
- در شرایط مختلف با روی باز با او برخورد میکنید و همیشه برایش وقت دارید؟
- قضاوت را کنار می‌گذارید؟
- روی نتایج تمرکز دارید؟
با عدم رعایت این موارد، موانع اصلی در روابط مؤثر شما شکل خواهد گرفت. اگر این نقایص در شما و رفتارتان وجود دارند، با شناسایی آن‌ها در رفتارهای خود و تغییر به موقع، از شر آن‌ها خلاص شوید. حتی اگر غیرطبیعی به نظر رسید، به کار خود ادامه دهید! نگران نباشید، این مهارتها طبیعت و ماهیت دوم شما خواهد شد!
مرحله بعد؛ دست به کار شوید!
با گذر از مرحله کسب مهارت کوچینگ با رفع نقایص و مشکلات رفتاری خود در رابطه‌تان با فرزندان، آماده شروع یک فرایند والد در نقش کوچ هیجان‌انگیز خواهید بود. برخی از مهارتها را در حین کار خواهید آموخت که چگونه آن‌ها را در مقابله با فرزندتان باید به کار ببندید. در این بخش ۷ روش طلایی برای موفقیت بیشتر در امر کوچینگ را معرفی میکنیم:
- اولین روش احترام است. «اگر به من احترام بگذاری، به حرف تو گوش خواهم کرد».
هر فرد برای ادامه زندگی با عزت نفس، نیاز به احترام دارد. بیاموزیم که با فرزندانمان با احترام برخورد کنیم. اجازه دهیم آن‌ها بفهمند که برای ما ارزشمند هستند. به نظرات و دیدگاهشان توجه کنیم. این احترام در زبان بدن ما مشهود باشد؛ به آن‌ها زمان بدهیم تا مشکلات را خودشان حل کنند و برای آن‌ها در این راه احترام قائل شویم.
- دومین روش گوش‌سپاری است. «اگر به من گوش کنی، مرا خواهی فهمید».
اگر به عنوان یک والد در نقش کوچ، برای آینده فرزند خود اهمیت قائل هستید، باید هنر خوب گوش دادن فعال را بیاموزیم. اولین چیزی که فرزندان در مورد والدین خود از آن شکایت میکنند، این است که «پدر و مادر ما، به حرف ما گوش نمی‌کنند.» برای تغییر عادت گوش کردن و تمرکز بیشتر بر روی آن باید طوری بشنوید که فرد مقابل را کاملاً درک کنید. شنونده‌ای پویا باشید. برای تمرین بیشتر، دفعه بعد که فرزندتان به سراغ شما آمد تا با شما صحبت کند، یک‌نفس عمیق بکشید؛ صورت خود را به طرف او کنید؛ کاملاً و با تمام وجود به او گوش کنید، بدون هیچ مزاحمت و قطع کلام او، فقط و فقط بشنوید. کار خیلی آسانی است؛ امتحان کنید!
- سومین روش درک کردن است. «مرا درک کن تا قدردان تو باشم».
آیا کسی را سراغ دارید که درک افراد برایش اهمیت نداشته باشد؟ یا از این که او را درک نکنند آزرده نشود؟ هر فرد به دنبال این است که او را بفهمند. به چالش‌ها و تغییراتی که افراد در طول شبانه‌روز با آن روبرو هستند، توجه کنید. فرزندان ما نه تنها به دنبال این هستند که به آن‌ها احترام بگذاریم و به آن‌ها گوش کنیم، بلکه نیاز دارند در نتیجه گوش‌سپاری دقیق، درک شوند. خواسته‌ها، نظرات و عقایدشان موردتوجه قرار گیرد و فهمیده شوند. در اینجا چرخه روش‌های قبل به وضوح قابل مشاهده است. احترام- شنیدن- درک. والدین باید به‌طور کامل این حس را به فرزند خود انتقال دهند.
- چهارمین روش قدردانی است. «اگر قدردان من هستی، پشتیبانی تو را خواهم فهمید.»
تشویق، تشکر و تحسین فرزندان، همه و همه در شکوفایی استعدادها و ویژگی‌های افراد نقش مهمی دارند. حتی اگر کاری که فرزند شما انجام میدهد، کوچک و ناچیز است، از او تشکر کنید؛ او را تحسین کنید؛ برای انجام آن پاداشی قائل شوید. این کار به او احساس غرور و بزرگی خواهد داد. اگر فرزند شما نوجوان است، نوع تحسین او با فرزند خردسال کاملاً متفاوت است؛ این موضوع را حتماً در نظر داشته باشید
- پنجمین روش پشتیبانی است. «اگر مرا در تجربه‌های جدید، پشتیبانی کنی، مسئولیت‌پذیر خواهم شد.»
بیاموزیم که چه زمانی و چگونه فرزندمان را پشتیبانی و حمایت کنیم. حمایت از چند جنبه میتواند صورت بگیرد: احساسی، هوشی، فیزیکی، مالی و روحی. هر نوع حمایتی که فرزندان ما در سطوح مختلف زندگی خود برای تغییر در طی سال‌ها نیاز خواهند داشت. ممکن است در یک لحظه نیاز به حمایت روحی داشته باشد و در لحظه دیگر حمایت مالی را درخواست کند. زمانی که فرزند خود را تحت حمایت خود قرار می‌دهید، هر نوع آن، به اندازه تشویق او به انتخاب هم اهمیت دهید. چرا که قصد شما از این حمایت این است که او استقلال و مسئولیت‌پذیری را بیاموزد. فراموش نکنید که در این راه استانداردهایی را تعیین کنید. باید حمایتی متناسب و متعادل با شرایط داشته باشید.
- ششمین روش مسئولیت‌پذیری است. «وقتی مسئولیت‌پذیر هستم، مستقل بار می‌آیم.»
شمابه عنوان یک والد دو راه دارید: یا فرزند خود را وابسته پرورش دهید و مدام تا پایان زندگی‌اش به دنبال اصلاح اشتباهات او باشید؛ یا آنکه او را فردی مستقل و خود ساخته بار آورده و نسبت به زندگی خود، مسئولیت‌پذیر نمایید. یک والد در نقش کوچ می‌داند که زندگی هر فرد به دست خود اوست. زمانی که به فرزند خود احترام گذاشته، به حرف او گوش فرا می‌دهید، او را درک و تحسین میکنید؛ زمانی که حمایت شما را می‌بیند، آماده پذیرش مسئولیت خواهد بود. پذیرش مسئولیت از سوی فرزندان، تائید موفقیت و شکست نیست؛ بلکه در این مقطع، تنها پیشنهاد پذیرش مسئولیت از سوی او، نکته مثبتی است که باید موردتوجه قرار گیرد. ارزیابی عملکرد او در اینجا مورد بررسی قرار نخواهد گرفت. مسئولیت‌های مختلف، روال عادی زندگی فرزندان را تغییر میدهد و از این بابت میتواند برای او جالب و جذاب باشد.
- هفتمین روش، استقلال است. «با استقلال، در تمام طول زندگی به تو احترام خواهم گذاشت و عاشقت خواهم بود.»
استقلال و عدم وابستگی، باعث افزایش اعتمادبه‌نفس میشود. فرزندان ما گاهی این‌گونه نشان میدهند که آماده ریسک‌پذیری و پذیرش عواقب انتخاب خود را دارند. شما با استفاده از مهارتهای پیش که ذکر شد، میتوانید این حس را در فرزند خود شکوفا کنید. در این لحظه باید او را به حال خود رها کنید و به او این اجازه را بدهید که انتخاب کند و عواقب آن را بپذیرد. البته در این روش، میانه‌رو باشید و همیشه توقع نتایج خوب و مثبت نداشته باشید. یا ممکن است سرعت رسیدن به هدف نسبت به شما در شرایط مشابه، کمی کندتر باشد.
جمع بندی
کوچینگ والدین با تقویت حمایت، درک و رشد، مشکلات کودک را کاهش میدهد و عملکرد کلی خانواده را بهبود میبخشد. کوچ های والدین معمولاً با اختلالات رشد، مسائل رفتاری، اختلالات خوردن و کودکان در معرض خطر سر و کار دارند. اگر شما هم مشکلات این چنینی دارید، بدانید تنها نیستید. خوشبختانه طیف گسترده ای از ارائه دهندگان و مددکاران متفاوتی، برای حل مشکلاتتان وجود دارد.
با تشکر از شما که وقت خودتان را برای مطالعه این مقاله صرف نمودید. اگر نیاز به مشاوره و راهنمایی در خصوص دوره های آموزشی کوچینگ فراکوچ را دارید، میتوانید با مشاوران تیم فراکوچ در میان بگذارید.
دریافت مشاوره رایگان آموزش کوچینگ
دانلود PDF مقاله
فیلم آموزشی بسیار مفیدی بود.
ممنونم از جناب متحدین و خانوم دکتر عزیزی