قدرت هوش اجتماعی

آیا تصور اینکه با خویشاوندان همسر آینده تان کمی صحبت کنید فکرتان را آزاد می دهد؟
آیا تصور قدم زدن در یک مهمانی در حالی که بسیاری را نمی شناسید برایتان سخت است؟
آیا تا به حال پیش آمده به کسی معرفی شوید و نتوانید ارتباط خوبی با آن شخص برقرار کنید؟
آیا دوست دارید در یک مصاحبه شغلی اثر خوبی از خودتان بر جای بگذارید؟
آیا دوست دارید که با خوشحالی ارتباط برقرار کنید و دیگران از مصاحبت با شما لذت ببرند؟

وقتی از هوش انسان صحبت می‌شود، اکثر ما، ناخودآگاه اصطلاح IQ یا ضریب هوشی در ذهن‌مان تداعی می‌شود که در دوران تحصیل بسیار مورد توجه بود و تصور عموم مردم  از هوش انسان نیز همین است. اما تقسیم بندی‌های مختلفی از هوش‌های چندگانه وجود دارد که در حالت کلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• IQ یا ضریب هوشی: این نوع هوش که به هوش منطقی یا ریاضی هم شناخته می‌شود؛ شامل توانایی حل مسئله، تفکر منطقی، تحلیل و استدلال است که ازطریق آزمون‌های خاصی ضریب هوشی آن سنجیده می‌شود.
• EQ یا هوش هیجانی: این نوع هوش به توانایی فرد در درک و مدیریت احساس خود و شناخت احساسات دیگران مرتبط است.
• SQ یا هوش اجتماعی: توانایی فرد در درک هیجانات خود ودیگران و بهبود مهارت‌های ارتباطی از طریق بکارگیری درست آنها در جهت مدیریت روابط با دیگران است.
• البته تقسیم بندی های دیگری نیز وجود دارد. مثل اینکه به فردی که توانایی قابل توجهی در ایجاد ارتباطات عاطفی و همدلی با دیگران دارد، دارنده‌ی هوش عاطفی اطلاق می‌شود.
• یا فردی که توانایی خلاقیت در حل مسائل و ایده‌پردازی دارد؛ دارای هوش خلاقیت است.
• فردی که در انجام کارهای فنی و مهارتی استعداد ویژه ای دارد؛ دارای هوش فنی و عملی است.

نکته قابل توجه این است که برخلاف تصوری که درمورد هوش ریاضی و منطقی وجود دارد که از بدو تولد ثابت است، هوش اجتماعی (Social intelligence) و هیجانی قابل یادگیری و تقویت می باشند. باتوجه به این که هرکدام از این هوش‌ها به نوبه‌ی خود نقش مهمی در رشد و پیشرفت انسان و دست‌یابی به اهدافش دارند، قصد داریم در این مقاله به بررسی هوش اجتماعی بپردازیم.

هوش اجتماعی چیست؟

هوش اجتماعی (Social intelligence) به معنای توانایی و مهارت شناخت، درک احساسات و هیجانات خود و دیگران در جهت بهبود روابط و تعاملات با آنهاست. افرادی که هوش اجتماعی بالایی دارند به راحتی می‌توانند هیجانات خود را شناخته و رفتار و احساسات‌شان را تحت کنترل درآورند.

همچنین می‌توانند تعاملات و ارتباطات خود با دیگران را به خوبی مدیریت کرده؛ بطوری که می‌توانند؛ تعارضات را حل کرده و زمینه مذاکرات برد- برد را برای طرفین ایجاد نمایند. برخورداری از هوش اجتماعی در موفقیت افراد در هر محیط و اجتماعی لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

شاخص‌های هوش اجتماعی چیست؟

هر نوع مهارت و استعدادی که به فرد کمک می‌کند تا بتواند نقش خود را در اجتماع به خوبی ایفا نماید جز ارکان و زیر مجموعه‌های هوش اجتماعی به حساب می‌آید. در واقع فردی که دارای هوش اجتماعی بالاست را می‌توان از طریق این شاخص‌ها مورد ارزیابی قرار داد:

• توسعه فردی: توانایی فرد در شناخت احساسات و عوامل تاثیر گذار بر رفتار خود و دیگران
• هوش هیجانی: توانایی درک هیجانات در شرایط مختلف و کنترل واکنش‌های خود به شکلی مثبت و موثر.

بنظر می‌رسد هوش هیجانی ارتباط تنگانگی با هوش اجتماعی دارد؛ چراکه تا وقتی کنترل هیجانات خود را در دست نداشته باشیم و ندانیم یا نتوانیم احساسات و رفتار خود را در جهت اهداف و ارتباطات مان قرار دهیم؛ در نتیجه قادر نخواهیم بود رفتار و هیجانات خود را در تعاملات مان با دیگران هم سو و موافق نموده یا اینکه نتوانیم نقش های اجتماعی خود را به درستی ایفا کرده و یا روابط موثری را برقرار نماییم.

• توسعه همکاری: توانایی برقراری ارتباط و تعامل موثر با دیگران، شناسایی اهداف مشترک و برنامه ریزی در جهت هم سویی با آن‌ها و کاهش تعارضات و تسلط بر مهارت های کارتیمی؛
• هوش معنوی: خودانگیختگی، مثبت نگری و توانایی تاثیرگذاری و رهبری بر دیگران؛
• تعاملات اجتماعی: توانایی برقراری ارتباطات مثبت با دیگران و شناخت نیازها و انتظارات آنها و تلاش در جهت پاسخگویی مناسب و منعطف به خواسته های مشترک؛
• انعطاف پذیری و پذیرش در دریافت بازخورد های موثر، یادگیری و ایجاد تغییرات بهبود‌ دهنده در زندگی خود و دیگران؛

چرا هوش اجتماعی اهمیت دارد؟

اگر بخواهیم از اهمیت و تاثیرات هوش اجتماعی بر زندگی انسان سخن بگوییم می بایست سری به زندگی افراد موفق بزنیم. آنهایی که حتی علی رغم نداشتن تحصیلات آکادمیک توانسته اند جایگاه موثر و قابل توجهی را برای خود در اجتماع ایجاد نمایند.

شاید بتوان گفت این دسته از افراد نه شامل شاگرد اول ها و ممتازین دوران تحصیل هستند و نه جز آنهایی که از کلاس درس و یادگیری فراری بودند. بلکه افرادی با بهره‌ی هوشی IQ متوسط که علایق خود را دنبال کرده و موضوعات و مهارت هایی را یادگرفته و بکار گرفتند که عامل موفقیت، ثروت و پیشرفت شان شده است.

اکثر این افراد به جای دنبال کردن دروس منطقی، تحلیلی و یا به جای اینکه زمان زیادی را در محیط های آکادمیک و دانشگاهی مشغول پاس کردنِ دروس در رشته های نه چندان محبوب یا مطابق با توانمندی خود باشند، به دنبال کسب  و تقویت مهارت هایی چون رشد فردی، رهبری، مدیریت، کار تیمی، روابط بین فردی، هوش مالی، برند سازی، ارتباط سازی، ایجاد کسب وکار خویش فرمایی و سایر مهارت‌های این چنینی رفتند و بنظر می‌رسد که توانسته اند ره صد ساله را یک شب طی نمایند؛ در صورتی‌که عامل مهم موفقیت‌شان، مدیریت زمان و انرژی در جهت بهره برداری از سایر هوش ها و تمرکز بر استعدادها و علایق شان در آن زمینه ی خاص بوده است.

بدیهی است کسب بهترین جایگاه شغلی در اجتماع، کسب درآمد و رسیدن به ثروت، بهره مندی از آسایش، آرامش و رفاه، بهبود روابط خانوادگی، دوستی های پایدار  و کسب محبوبیت و شهرت و در نهایت رضایت از خود، از جمله دستاوردهای افرادی است که از هوش اجتماعی بالایی برخوردار هستند.

مزایای هوش اجتماعی چیست؟

انسان موجودی اجتماعی است که می بایست علاوه بر توجه به ابعاد روحی و جسمی به بعد اجتماعی زندگی خود نیز توجه ویژه داشته باشد. از این رو افزایش و تقویت هوش اجتماعی مزایای بسیاری برای او خواهد داشت:

• سلامت روانی از طریق شناخت خود و کنترل رفتارها به شکلی هوشمندانه و کاهش استرس و تجربه‌ی ارتباطات سالم و موثر
• بهبود روابط اجتماعی: انسان‌ها با تقویت هوش اجتماعی خود قادر خواهند بود تا درک بهتری از احساسات و رفتار یکدیگر داشته و با کمترین تعارض و بدون قضاوت در کنار یکدیگر فعالیت های مسالمت آمیز برقرار نمایند.
• دست یابی به مهارت‌های رهبری: افرادی که هوش اجتماعی بالایی دارند می‌توانند افرادی تاثیر گذار در زندگی خود و دیگران باشند. از این رو می‌توانند مهارت های رهبری خود را در مواجه با مسائل و تصمیمات مهم زندگی فردی و حرفه ای به خوبی نشان دهند.
• دستاوردها و موفقیت های بیشتر: واضح است فردی با هوش اجتماعی بالا بهتر می‌تواند از توانمندی ها و ظرفیت های وجود خود استفاده کند و آمادگی بیشتری نیز برای بهره برداری از فرصت ها خواهد داشت.
• اگر نتوانیم استرس و هیجانات منفی و گاهی حتی هیجانات مثبت خود را به درستی کنترل کنیم، فرصت ها را از دست خواهیم داد و تنها و منزوی خواهیم شد.
• اگر نتوانیم توانمندی های خود را به درستی معرفی ویا به کار بگیریم، جایگاه اجتماعی خود را از دست خواهیم داد و احتمالا در جای نامناسب و دور از لیاقت و شایستگی مان قرار خواهیم گرفت.
• اگر نتوانیم به درستی خود ابرازی کنیم، ناامید، سرخورده و بی انگیزه خواهیم شد.
• اگر نتوانیم تمرکز خود را بر نکات مثبت و اهداف موثر قرار دهیم، بازدهی و بهره وری ما کاهش می یابد.
• اگر نتوانیم روحیه و توانایی همکاری، کارتیمی، و مشارکت را درخود تقویت کنیم، از اجتماع کنار گذاشته خواهیم شد.

حال انتخاب با شماست که چگونه می‌خواهید با این چالش ها مواجه شوید؟!!!

اگر نیاز به دریافت راهکار برای تقویت هوش اجتماعی و کسب موفقیت دارید در ادامه‌ی مقاله با ما همراه باشید….

مقالات مشابه:

راهكارهای افزایش هوش اجتماعی چیست؟

عوامل مختلفی در افزایش هوش اجتماعی نقش دارند كه با تقویت آنها قادر خواهیم بود به سطح بالایی از هوش اجتماعی دست پیدا كنیم:

• تلاش در جهت توسعه‌ی مهارت های فردی و بین فردی؛
• توانایی و مدیریت حل مسئله و حل تعارضات از طریق گفتگو و اعتقاد به روابط برد- برد؛
• توسعه مهارت های ارتباطی مثل هنر گفتگوی درست، گوش دادن فعال، همدلی، انتقال مفاهیم و درك احساسات دیگران؛
• شناخت خود، احساسات، هیجانات، توانمندی ها، استعدادها، علایق، ارزش‌ها و باورهای مثبت یا منفی؛
• انعطاف پذیری و توانایی پذیرش و استقبال از تغییرات از طریق ارائه‌ی بازخورد و دریافت نظرات و انتقادات دیگران؛
• توانایی مشاركت و همكاری با دیگران در پیش برد اهداف مشترک و هم سویی با اعضای تیم؛
• برخورداری از همراهی یك مربی یا كوچ در جهت بهبود مهارت‌های ارتباطی و تقویت تعاملات اجتماعی. درست همینجاست كه نقش رویكرد كوچینگ در تقویت هوش هیجانی و در راستای تقویت هوش اجتماعی كاملا شفاف و واضح می‌گردد. چراكه مایندست كوچینگ بر این اصل استوار است؛ برای بهبود هر وضعیتی در بیرون از خود می‌بایست به بهبود ویژگی‌های درونی خود متمركز شویم. بدیهی است یك كوچ می‌تواند در هر نقطه كه تعارضی در زندگی و تعاملات اجتماعی ما وجود دارد كه سبب نارضایتی، كلافگی ویا سردرگمی ما شده است، ما را به سمت تمركز بر تغییرات درونی و تقویت ویژگی‌هایی سوق دهد تا با بهبود  و تقویت هوش هیجانی وهوش اجتماعی ما زمینه ی ایجاد تغییرات مثبت در محیط بیرون و رسیدن به رضایت درونی حاصل گردد.

شش تمرین برای بهبود هوش اجتماعی

1. اعتماد به نفس
   

   اگر شما خودتان را باور داشته باشید و به نیرو و توانایی هایتان ایمان داشته باشید، در هر موقعیت اجتماعی آرام تر و به اصطلاح ” خودتان ” خواهید بود. شخصی که به ارزش های خود متکی و واقف است ضمن اینکه نیاز ندارد این موضوع را به رخ کسی بکشد یا به همه نشان بدهد، در موقعیت های مختلف از پس کارهایی که توانایی انجام آنها را در خود می بیند بر می آید.
   انسان های با اعتماد بنفس واقعی “دید زندگی” دارند و هرگز بدنبال تخریب دیگران یا ریاست طلبی نیستند. آنها با دیدن پیشرفت دیگران خوشنود می شوند و حتی به دیگران برای پیشرفت کمک می کنند. انسان های با اعتماد به نفس واقعی انسان های والایی هستند.

2. برچسب نزدن

   خصوصیتی که تقریبا جزو صفات ذاتی ما شده، این است که دیگران را دسته بندی کنیم. مثال بگوییم پسر ها خشن هستند، آسیایی ها مردم سخت کوشی هستند، پیرها نق می زنند، مدیترانه ای ها تنبل اند و بسیاری از این موارد.

   برچسب زدن و تعصب به طور طبیعی میان ما رواج دارد. کلیشه ای رفتار کردن یکی از قوانین هوش اجتماعی را می شکند و آن این است که ما با هر فردی به آن صورتی که هست و استحقاقش را دارد برخورد نمی کنیم. کلیشه ای بودن بدلیل نا آگاهیست. انسان ها وقتی با پدیده های ناشناخته رو به رو می شوند، واکنش اولیه شان ترس یا پنهان شدن است و سپس واکنش فرار یا دفاع نشان می دهند. در واقع مغز در چنین موقعیتی از فرد ناشناس و تازه وارد یک برآورد کلی و دقیق می کند و سپس تصمیم می گیرد که فرار کند یا بماند و دفاع کند.
   واکنش فرار یا دفاع ممکن است در مورد هر فرد یا چیزی در اطرافمان باشد. مثال مواجهه با مردمی از نژادهای گوناگون، افراد جدیدی که وارد یک باشگاه یا مهمانی می شوند یا افراد غریبه ای که هر روز بطور تصادفی با آنها روبرو می شویم. اشتباهی که اغلب مرتکب می شویم این است که مشاهدات طبیعی و دقیق مغزمان را با فرضیات و رفتارهای نادرست خودمان قاطی می کنیم و به این ترتیب موضع تهاجمی یا وحشت زده می گیریم.
   شما با پیشرفت هوش اجتماعیتان باید معادله بالا را برهم بزنید و بتدریج از اشخاص و موضوعاتی که برایتان جدید یا عجیب هستند فرار نکنید و درباره آنها تعمق و تفکر کنید.

3. قانون ون رستوف

   یکی از مشکلاتی که مردم با آن مواجه می شوند بیاد آوردن نام دیگران است. شما برای اینکه تبدیل به شخصی شوید که دیگران دوست دارند با او معاشرت کنند نیاز به تقویت حافظه خود دارید.

   شما نیاز دارید تا اسامی و اطلاعاتی دیگر را درباره مردم به خاطر بسپارید تا در دیدارهای بعدی با استفاده از آنها، نشان دهید که دیگران برای شما چقدر مهم بوده اند. برای انجام هرچه بهتر این کار میتوانید از قانون ون رستوف استفاده کنید. طبق قانون ون رستوف شما وقتی با شخص یا مکان خاصی روبرو می شوید نا خودآگاه چیزی به خاطر میاورید. مثال اغلب مردم با شنیدن کلمه “مصر ” اهرام مصر در ذهنشان تداعی می شود. همچنین نماد شهر لندن ساعت بیگ بن یا چرخ و فلک معروف آن شهر می باشد. از همین قاعده برای بخاطر سپردن اطلاعات درباره افراد استفاده کنید و به طریقی اطلاعاتی از آنان را که قصد دارید بخاطر بسپارید با نامشان مربوط کنید.
   بیاد داشته باشید که نام هر شخص با ارزش ترین و دوست داشتنی ترین کلمه برای او در تمام دنیا می باشد. پس نام افراد را بخاطر بسپارید.

4. از سرعت مغزتان استفاده کنید

   مغز شما می تواند در حدود چهار تا ده برابر بیشتر از سرعت حرف زدنتان فکر کند. یعنی زمانی که شما به چیزی گوش می دهید، وقت زیادی دارید تا از ظرفیت زمانی اضافی مغزتان استفاده کنید. به زبان رفتاری آن شخص و به مفهوم آنها نیز توجه کنید و آنها را سازماندهی، خلاصه نویسی و تحلیل کنید و یادداشت های ذهنی داشته باشید. این کار شما را به یک شنونده فعال تبدیل می کند. پادشاهی که مردم می خواهند با او ارتباط برقرار کنند.

5. منعطف باشید و اشتباهتان را بپذیرید

   برای نقطه نظرهای طرف مقابلتان ارزش قائل شوید، حتی اگر با آنها مخالف باشید و به انتقاداتی که از شما می شود با خونسردی توجه کنید. یکی از اتفاقات آزار دهنده این است که شخص اشتباهات خود را قبول نکند و با ادامه یک بحث طولانی در دفاع از خود، وقت با ارزش همه را تلف کند.

   قبول نکردن اشتباهات نشان دهنده خودخواهی، کمبود اعتماد به نفس و به نوعی نداشتن صداقت با خود و دیگران است. کسی که اشتباهش را می پذیرد ثابت می کند که شخص منعطفی است که میل به یادگیری دارد و سلطه طلب نیست. چنین شخصی از سوی دیگران یک دوست قابل اعتماد و یک راهنمای خوب قلمداد می شود.

6. کنار آمدن با مردم در معاملات و مذاکرات

   هنگام انجام مذاکرات و معاملات خود از این اصول پیروی کنید تا موفق تر باشید:

• قبل از شروع دقیقا مشخص کنید چه چیزی می خواهید؛
• با دید مثبت و دوستانه وارد مذاکره شوید؛
• حتی المقدور اطلاعات کافی درباره موضوع داشته باشید؛
• همزمان با اطلاع از اهداف خودتان سعی کنید تا به شناخت خوبی از اهداف طرف مقابلتان هم برسید؛
• خونسرد باشید، زمانبندی داشته باشید و شتاب زده عمل نکنید؛
• به پیام های بدنی طرف مقابل توجه داشته باشید؛
• به قاعده “برنده شو- برنده شو” توجه داشته باشید؛