مهارت های کوچینگ
۲۰ ویژگی اساسی یک شنونده خوب
بهمن
گوش دادن فعالانه و مؤثر یکی از مهارت‌های اساسی در ارتباطات انسانی است که تأثیر زیادی بر کیفیت روابط ما دارد. شنونده خوب بودن فراتر از صرفاً شنیدن کلمات است؛ به معنای درک، همدلی و پاسخگویی به نیازهای طرف مقابل است. در این مطلب، به بررسی ۲۰ ویژگی اساسی یک شنونده خوب می‌پردازیم که می‌تواند به بهبود روابط شخصی و حرفهای شما کمک کند. با ما همراه باشید تا به عمق این مهارت ارزشمند بیشتر پی ببریم.
-
فهرست مطالب
قانون اول: در طول مکالمه، تمام حواس خود را معطوف صحبت های گوینده کنید.
آیا تا به حال برایتان پیش آمده که هنگام صحبت‌کردن با شخصی، او را هم‌زمان مشغول انجام فعالیت‌های دیگری ببینید؟ در این حالت حتماً احساس خواهید کرد طرف مقابل توجهی به سخنان شما ندارد. شاید تابحال در هنگام مکالمات خود به این موضوع دقت نکرده باشید، اما معطوف کردن تمام توجه خود به گوینده و پرهیز از هرگونه فعالیت و جنب و جوش غیرضروری، اهمیت بسیاری دارد.
هنگامی که با کسی صحبت می‌کنیم، تمایل داریم که فردِ شنونده تمام حواس خود را متوجه صحبت‌های ما کند. در چنین شرایطی ما به عنوان یک شنونده خوب، لازم است که مقابل فرد گوینده بایستیم، به او گوش دهیم و به هیچ عنوان هم‌زمان مشغول فعالیت‌های جانبی نشویم. برای جلوگیری از چنین رفتاری، تنها لازم است خود را به جای گوینده بگذاریم؛ ما به عنوان گوینده، قطعاً شنونده‌ای که مشغول به فعالیت دیگری است را، شنونده خوبی نمی‌پنداریم. اصل اول برای اینکه بتوانیم به خوبی گوش دهیم این است که واقعاً به سخنان فرد مقابل دقت کنیم.
-
قانون دوم: در خلال صحبت‌های گوینده مداخله نکنید.
یکی از آزاردهنده‌ترین رفتارهای یک شنونده، مداخله بی‌مورد هنگام صحبت گوینده است. قطع‌کردن ناگهانی صحبت‌های گوینده، ممکن است باعث شود رشته افکار گوینده پاره شود و یا صحبت‌های خود را فراموش کند. شنونده‌های خوب، کاملاً متوجه این موضوع هستند و صحبت‌های خود را تا زمانی که صحبت گوینده تمام نشده، آغاز نمی‌کنند.
ما به عنوان یک شنونده فعال، حتی در صورت به وجود آمدن ابهام یا سؤالی در ذهنمان، تا انتهای صحبت‌های گوینده صبر می‌کنیم؛ معمولاً خود گوینده قبل از تمام‌شدن صحبت‌هایش، این ابهامات را رفع می‌کند. در غیر این صورت، بعد از اتمام صحبت فرد گوینده، مؤدبانه سؤالات خود را مطرح می‌کنیم. ما در مباحث گوش دادن فعال و زبان بدن موثر می گوییم، پیش از پاسخ دادن به کسی، یک یا دو ثانیه مکث کنید و اجازه دهید حالت چهره تان تأثیری که گفته آنها بر شما داشته را نشان دهد.
-
قانون سوم: خود را مشتاق شنیدن نشان دهید.
یک شنونده خوب، اگرچه ممکن است در طول مکالمه زیاد صحبت نکند؛ اما همواره خود را مشتاق شنیدن نشان می‌دهد. ما به عنوان شنونده، وظیفه داریم هنگام صحبت دیگران خود را مشتاق نشان دهیم تا از دلسرد شدن گوینده جلوگیری کنیم.
کنجکاو بودن درباره صحبت‌های گوینده و اشتیاق به دانستن بیشتر درباره موضوع مطرح شده، گوینده را برای ادامه صحبت دلگرم می‌کند. برای این کار تنها لازم است کنجکاو باشیم؛ از گوینده بخواهیم نظراتش را برایمان تشریح کند، درباره علاقه‌مندی‌هایش برایمان حرف بزند و او را به صحبت‌کردن تشویق کنیم.
-
قانون چهارم: به ایده ها و مفاهیم اصلی صحبت های گوینده دقت داشته باشید.
شنونده‌های خوب باور دارند که می‌توانند از هر مکالمه‌ای، بیاموزند. آنها به‌صورت فعالانه گوش می‌دهند و ذهن خود را کاملاً درگیر مطالب مطرح شده توسط گوینده می‌کنند. ما به عنوان یک شنونده خوب، باید در هنگام مکالمه به مفاهیم و ایده‌های فرد گوینده دقت کنیم، اطلاعات جدید را مورد بررسی قرار دهیم و ذهن خود را برای تحلیل و یادگیری، باز بگذاریم.
برای اینکه این مهارت را در خود تقویت کنیم، می‌توانیم با پرسیدن سؤالاتی، گوینده را تشویق به توضیح بیشتر و عمیق‌تر کنیم. همچنین می‌توانیم هر از گاهی، درک خودمان از موضوع مطرح شده را برای فرد گوینده بیان کنیم و از او بخواهیم برداشت ما را تأیید یا اصلاح کند.
یکی دیگر از روش‌هایی که در جلسات می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد، یادداشت‌برداری از سخنان گوینده است. نوشتن ایده‌های کلیدی، ابهامات و هر نکته‌ای که ممکن است نیاز به توضیح بیشتر داشته باشد، به شنونده این امکان را می‌دهد که به شکل مؤثرتری مطالب بیان شده را درک کنند.
-
قانون پنجم: در حین صحبت های گوینده، در ذهنتان دنبال آماده کردن پاسخ نباشید.
اگر دائماً به این فکر می‌کنید که قرار است به آنچه گوینده میگوید چه واکنشی نشان دهید، شنونده خوبی نیستید. شنوندگان خوب، روی پاسخ‌های خود به گوینده تمرکز نمی‌کنند؛ بلکه گوش می‌دهند تا بفهمند و یاد بگیرند. تمرکز بر روی آماده کردن جواب به صحبت‌های گوینده، شمارا از توجه به مکالمه باز می‌دارد.
برای حل این مشکل، تصور کنید در یک مکالمه یک‌طرفه شرکت می‌کنید که در آن حق پاسخ‌دادن و واکنش نشان‌دادن را ندارید و وظیفه شما فقط و فقط شنیدن است. برای پاسخ دادن به گوینده، تا اتمام صحبت‌های او صبر کنید، مکث کوتاهی داشته باشید و در این زمان به جمع‌بندی افکار خود بپردازید و سپس پاسخ دهید.
-
قانون ششم: به زبان بدن گوینده در حین صحبت، دقت کنید.
به نشانه‌های غیرکلامی توجه کنید. به خاطر داشته باشید که گوش دادن فعال تنها گوش دادن به سخنان گوینده نیست، بلکه باید به تمام اطلاعاتی که در حین یک مکالمه در اختیار شما قرار می‌گیرد، توجه کنید. هدف یک شنونده خوب، درک کامل سخنان گوینده است، پس توجه مواردی همچون لحن صدا، حالت چهره و زبان بدن گوینده باعث می‌شود انگیزه و عواطف پشت کلمات را به خوبی درک کنیم.
-
قانون هفتم: به صحبت‌های دیگران با ذهن باز و بدون پیش داوری گوش دهید.
اگر با پیش داوری پای صحبت‌های فردی می‌نشینید، شما شنونده خوبی نیستید. برای اینکه بتوانیم به طور مؤثر گوش دهیم، باید با ذهن باز این کار را انجام دهیم. متضاد بودن عقاید و باورها، رقابت و حتی خصومت‌های شخصی، نباید روی فرایند گوش دادن، اثرگذار باشد. هنگامی که با قضاوت و پیش داوری به صحبت‌های فردی گوش می‌کنیم، ذهنمان بدون توجه به سخنان فرد، به دنبال مخالفت یا مچ‌گیری خواهد بود. ما در چنین شرایطی قادر به درک مفاهیم بیان شده نیستیم و احتمال به وجود آمدن برداشت‌های نادرست و سوءتفاهم وجود دارد.
برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین شرایطی، همواره سعی کنید فارغ از این که گوینده مطلب چه کسی است، تنها به سخنان او گوش دهید. در ذهن خودتان سریع شروع به قضاوت نکنید و نظرات متفاوت را پذیرا باشید. حتی اگر مطلب بیان شده کاملاً مخالف با طرز فکر شماست، طوری به آن گوش دهید که انگار آماده‌ی پذیرش آن هستید. در پایان صحبت‌های گوینده اگر قانع نشده بودید، نظرات خود را به شکل منطقی بیان کنید.
-
قانون هشتم: در هنگام گوش دادن صبور باشید.
خوب گوش دادن نیاز به صبر دارد. گاهی گوینده سخنانش را فراموش می‌کند یا حوصله شما را سر می‌برد. یک شنونده خوب در چنین شرایطی تحمل می‌کند و به گوینده کمک می‌کند به جریان گفت‌وگو باز گردد. وقتی ما گوینده باشیم و شنونده‌ی سخنان ما در شنیدن، صبور باشد، احساس امنیت خواهیم کرد. امنیت به آن معنا که می‌دانیم حق اشتباه کردن داریم، این موضوع باعث می‌شود در حین حرف زدن آرامش داشته باشیم، در نتیجه قادریم شیواتر و جالب‌تر صحبت کنیم.
برای صبور بودن هنگام گوش دادن لازم نیست کار خاصی انجام دهیم؛ تنها کافی است به گوینده اطمینان دهیم که به سخنان او بادقت گوش می‌دهیم، از ایرادات او آزرده نمی‌شویم و وقت کافی برای گوش دادن به سخنان او داریم.
-
قانون نهم: به گوینده اطمینان دهید که در حال گوش دادن صحبت‌های او هستید.
گوینده هر از گاهی نیاز دارد که مطمئن شود شما به سخنان او گوش می‌دهید. یک شنونده خوب همواره تلاش می‌کند این اطمینان را به گوینده بدهد که کاملاً روی صحبت‌های او متمرکز است و حرفهای او را می‌شنود.
استفاده از کلمات و جملاتی مانند: “که این‌طور”؛ “متوجه هستم”؛ “درسته” و اصطلاحاتی از این قبیل، به شنونده این اطمینان را خواهد داد که ما در حال گوش دادن و دقت به صحبت‌های او هستیم. لازم نیست که برای بکار بردن چنین اصطلاحاتی حتماً با گوینده موافق باشیم، بلکه کافی است این احساس را در او ایجاد کنیم که حرفهای او را به طور کامل و دقیق گوش می‌دهیم.
-
قانون دهم: جهت تشریح و توضیح مفهوم صحبت‌های گوینده، سؤالاتی را بپرسین
بخش مهمی از فرایند گوش دادن، تعامل با گوینده است. شنوندگان خوب همواره سؤالاتی را برای درک بهتر موضوع مطرح می‌کنند. این کار هم به گوینده اطمینان می‌دهد که شما به حرفهای او توجه می‌کنید، و هم باعث می‌شود شما بتوانید با سخنان او ارتباط برقرار کنید.
یک شنونده خوب ابهامات را در غالب سؤال مطرح می‌کند و از طریق سؤالات سعی می‌کند اطلاعات بیشتری کسب کند. سؤالاتی بپرسید که به شما و گوینده کمک کند در باره موضوع مطرح شده فکر کنید و بهتر درک کنید. لزومی ندارد که این سؤالات حتماً هوشمندانه باشند، سؤالات ساده‌ای همچون: “آیا ممکن است بیشتر برایم توضیح دهید؟” در چنین شرایطی مفید است.
-
قانون یازدهم: صحبت‌های گوینده را خلاصه‌سازی کرده و نکات مهم صحبت‌های او را مرور کنید.
یادآوری و خلاصه‌سازی نکاتی که گوینده قبلاً درباره آن صحبت کرده است، می‌تواند به شما کمک کند شنونده بهتری باشید. انجام این کار نه تنها به گوینده اطمینان می‌دهد که شما سخنانش را درک کرده‌اید، بلکه این فرصت را به او می‌دهد تا سوءتفاهم‌ها را رفع کرده و نکات کلیدی سخنان خود را تأیید کند.
سعی کنید هنگامی که به پایان مکالمه نزدیک می‌شوید، نکات مهمی که در ذهنتان است را جمع‌بندی کنید و خلاصه‌ای از برداشت شخصی‌تان را برای گوینده بیان کنید. این کار را زمانی انجام دهید که گوینده هرآنچه که لازم بوده را گفته است و شما تمام اطلاعات را به‌درستی تفسیر کرده باشید.
-
قانون دوازدهم: به زبان بدن خود در حین گوش دادن، توجه کنید.
شنوندگان خوب، اگرچه ممکن است در طول مکالمه زیاد صحبت نکنند، اما با استفاده از زبان بدن، به گوینده نشان می‌دهند که در حال گوش دادن هستند. یک شنونده خوب مطمئن می‌شود در هنگام مکالمه، رو به گوینده بایستد و در مواقع لزوم لبخند بزند.
شما می‌توانید با تکان دادن سر حرفهای گوینده را تأیید و یا رد کنید. یکی از بهترین راه‌ها برای اینکه به گوینده اطمینان دهید در حال گوش دادن هستید، تماس چشمی با گوینده است؛ حتی اگر گوینده به شما نگاه نمی‌کند، اجازه ندهید نگاهتان سرگردان شود و آن را روی گوینده متمرکز کنید.
-
قانون سیزدهم: اگر سخن ناخوشایندی شنیدید، آرامش خود را حفظ کنید.
طبیعی است که هنگام مکالمه با دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به موضوعات مختلف موجه شویم. هنگام تفسیر سخنان گوینده، سعی کنید دیدگاه‌های متفاوت را در نظر بگیرید. اگر طرف مقابل حرفی زد که احساس خشم یا ناراحتی شما را تحریک کرد، سعی کنید آرامش خود را حفظ کرده و به ادامه صحبت‌های او گوش دهید. در چنین شرایطی، کنترل احساسات اهمیت زیادی دارد.
اگر سخنان گوینده باعث یک واکنش عاطفی در ذهن شما شده است، از او بخواهید سرعت مکالمه را کاهش دهد و یا او را به مکث کوتاهی دعوت کنید. سعی کنید با تمرکز روی تنفس صحیح، از هیجانات خود بکاهید و از واکنش احساسی اجتناب کنید؛ زیرا باعث می‌شود گوینده از جریان مکالمه خارج شود. افتادن در دام‌های احساسی هنگام گوش دادن، ممکن است باعث قرار گرفتن طرفین در حالت تدافعی شود که در نهایت منجر به بحث و آزردگی می‌شود.
-
قانون چهاردهم: سعی کنید با گوینده همدلی داشته باشید.
گوش دادن به صحبت‌های دیگران با همدلی می‌تواند از بروز هرگونه سوءتفاهمی جلوگیری کند. هرچه بیشتر تلاش کنید گوینده را درک کنید و با او همدل شوید، فرد مقابل احساس راحتی بیشتری خواهد داشت و برای شما احترام و ارزش بیشتری به عنوان یک شنونده قائل می‌شود. سعی کنید شرایط مطلوبی را برای گوینده ایجاد کنید تا سخنان خود را بیان کند و به او اطمینان بدهید که مورد قضاوت و سرزنش شما قرار نخواهد گرفت. در پایان مکالمه از گوینده تشکر کنید که تصمیم گرفته نظرات خود را با شما در میان بگذارد.
-
قانون پانزدهم: از خنده‌های تقلیدی و غیرواقعی استفاده نکنید.
خنده‌های غیرواقعی یکی از بدترین واکنش‌هایی است که حتماً باید از آن اجتناب کرد. فرد گوینده در هر شرایطی کاملاً متوجه غیرواقعی بودن چنین واکنشی خواهد شد و این شرایط باعث می‌شود گوینده حس راحتی خود را در مکالمه از دست بدهد و احساس کند شما توجهی به سخنان او ندارید و به او گوش نمی‌دهید. یک شنونده خوب از هر نوع واکنش جعلی و یا تقلیدی اجتناب می‌کند.
-
قانون شانزدهم: جریان گفت‌وگو را کنترل نکنید.
یک شنونده خوب قصد ندارد مکالمه را به یک سمت و سوی خاص هدایت کند، در عوض اجازه می‌دهد گوینده، جریان گفت‌وگو را کنترل کند. به عنوان یک شنونده خوب باید بتوانیم مکالمه را آن‌طور که برای گوینده راحت‌تر است بپذیریم. این بدین معناست که سعی نکنیم موضوع بحث را تغییر دهیم و به هیچ وجه گوینده را وادار به صحبت یا سکوت نکنیم. در هنگام مکث گوینده، به دنبال پر کردن سکوت با سخنان خود نباشیم و به گوینده اجازه دهیم در سکوت، افکار خود را مرتب کند.
-
قانون هفدهم: در لحظه واکنش نشان دهید.
شنوندگان خوب از تمام تمرکز خود برای تحلیل و واکنش نشان‌دادن به زمان حال استفاده می‌کنند. برای تقویت مهارت گوش دادن باید تلاش کرد ذهنمان را از گذشته و آینده خالی کنیم و فقط به زمان حال توجه داشته باشیم. پرهیز از پیش‌بینی سخنان گوینده و عدم قضاوت سخنان او بر اساس تجربیات گذشته، دو اصل اساسی در این زمینه هستند.
یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت مهارت حضور در لحظه، مدیتیشن است. برای تمرین این کار می‌توانید دو بار در روز به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه سعی کنید روی یک تصویر ذهنی متمرکز شوید و از تمامی افکار جانبی پرهیز کنید.
-
قانون هجدهم: در مکالمات دنبال نصیحت‌کردن و نتیجه‌گیری نباشید.
یک شنونده خوب، نباید گوینده‌ی نیازمند به کمک را، از ارائه نظرات خود محروم کند؛ اما باید به این نکته توجه کند که چه زمانی و در چه شرایطی نظرات خود را اعلام کند. ما باید یاد بگیریم برای ارائه ایده‌های خود به گوینده، عجله نکنیم. لازم نیست که ما قهرمان گفت‌وگو باشیم و همیشه به دنبال نتیجه‌گیری یا نصیحت گوینده باشیم؛ گاهی اوقات هدف گوینده از سخنانش، تنها شنیده‌شدن است، در چنین شرایطی کافی است به جای تعیین تکلیف برای فرد گوینده، فقط به او گوش بدهیم.
-
قانون نوزدهم: در صورت نداشتن شرایط مناسب برای گوش دادن به سخنان گوینده، از او عذر خواهی کنید.
در برخی شرایط ممکن است نتوانید شنونده خوبی باشید؛ به عنوان مثال روز سختی داشته‌اید و بسیار خسته‌اید، یا اینکه در حال حاضر موضوع دیگری ذهن شمارا مشغول کرده است و حتی شاید در حال حاضر وقت کافی برای یک مکالمه مفصل را نداشته باشید. در چنین شرایطی که قادر نیستید شنونده خوبی باشید، حتماً از گوینده عذرخواهی کنید و شرایط خود را برای او شرح دهید. این کار باعث می‌شود طرف مقابل دچار این سوءتفاهم نشود که شما مشتاق شنیدن سخنان او نیستید.
-
قانون بیستم: بیشتر از آنکه بگویید، گوش دهید.
شنوندگان خوب، دنبال اظهار نظر کردن نیستند؛ بلکه روی صحبت‌های گوینده تمرکز می‌کنند و فقط در صورت لزوم نظرات خود را اعلام می‌کنند. یک شنونده خوب بیشتر از آنکه صحبت کنند، تلاش می‌کنند گوش دهد. گوش دادن کار آسانی به نظر می‌رسد؛ اما در عمل افراد کمی را می‌یابید که هنگامی که شما صحبت می‌کنید، صادقانه به شما گوش دهند.
هنگامی که گوینده یک مشکل عاطفی را با شما در میان می‌گذارد، سکوت کردن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در چنین شرایطی سعی کنید فقط بشنوید و به او نشان دهید که شنیدن سخنانش برایتان اهمیت دارد. به یاد داشته باشید شما همیشه فرصت کافی برای اظهار نظر کردن دارید، پس سعی کنید هنگامی که در نقش شنونده ظاهر می‌شوید، جای گوینده را نگیرید.
سخن پایانی
مهارت گوش دادن فعال یکی از مهم‌ترین مهارت‌های فردی برای توسعه ارتباطات و کسب اطلاعات است. تقویت این مهارت تأثیرات گسترده‌ای روی جنبه‌های مختلف زندگی هر فردی خواهد داشت. برای اینکه یاد بگیریم چگونه شنونده خوبی باشیم، باید مهارت شنیدن را از سه جنبه مختلف شناختی، احساسی و رفتاری، تقویت کنیم. در این مقاله ما ۲۰ قانون اساسی برای بهتر شنیدن را شرح دادیم که یادگیری و تمرین مداوم آنها، به شما کمک می‌کند هر سه جنبه این مهارت را، تقویت کنید و به شنونده بهتری تبدیل شوید.
آیا این مقاله به شما کمک کرد نقاط ضعف مهارت شنیداری خود را بهتر درک کنید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. ممنون که تا انتهای این مطلب همراه ما بودید.
منابع:
فرم درخواست مشاوره دوره آموزشی
مشاوره آموزشی رایگان
شما این فرصت را دارید، با تکمیل فرم زیر، قبل از انتخاب دوره آموزشی مناسب خود، از مشاوره رایگان کارشناسان آموزشی مجموعه فراکوچ استفاده نمائید.
سلام بسیارعالی ازاینکه دغدغه شماواقعایادگیری افرادهست نه فقط کسب درآمد,واقعاسپاسگذارم وصمیمانه ازته قلبم براتون دعامیکنم موفق باشید.🙏🌷
ممنون آقای اسماعیلی عزیز از انرژی خوبی که انتقال دادید🌹
تست بسیار خوبی بود منو به اشتباهاتم واقف کرد
سلام
سپاسگزارم از شما بابت این تست که نقطه های قوت و ضعفم رو در مورد گوش دادن روشن کرد و بابت راهکارهایی که ارائه کردین
ممنون از شما مریم عزیز بابت بازخورد و همراهی خوبت🌺🌺
سلام تست خوبی بود آگاه شدم 🌺