هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
مهارت های کوچینگ
بازخورد یا فیدبک چیست؟
۳۰
خرداد
خرداد
بازخورد یا فیدبک (Feedback) یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که در هر جنبه‌ای از زندگی، چه شخصی و چه حرفه‌ای، می‌تواند تاثیرات شگفت‌انگیزی داشته باشد. تصور کنید که در حال یادگیری یک مهارت جدید هستید، بدون اینکه کسی به شما بگوید کجای کارتان درست است و کجای آن نیاز به بهبود دارد. یا در محیط کار، چگونه می‌توانید عملکرد خود را بهبود دهید اگر ندانید که کارها را به درستی انجام می‌دهید یا خیر؟ اینجاست که اهمیت بازخورد آشکار میشود. در این مقاله، به بررسی مفهوم فیدبک، انواع آن و چگونگی دریافت و ارائه آن به شیوه‌ای موثر خواهیم پرداخت. اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌توانید از قدرت بازخورد دهی برای رشد شخصی و حرفه‌ای خود استفاده کنید، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
بازخورد یا فیدبک چیست؟
بازخورد یا فیدبک (Feedback) به معنای ارائه نظرات، انتقادات، یا پیشنهاداتی است که به فرد یا گروهی درباره عملکرد، رفتار، یا نتایج کاری آنها داده میشود. هدف اصلی بازخورد کمک به بهبود عملکرد و رشد شخصی یا حرفه‌ای است. بازخورد می‌تواند مثبت باشد، یعنی نقاط قوت و موفقیت‌ها را برجسته کند، یا منفی، یعنی بر روی نقاط ضعف و مواردی که نیاز به بهبود دارند تمرکز داشته باشد.
بازخورد در محیط‌های مختلف، از جمله محل کار، آموزش، روابط شخصی و حتی در زندگی روزمره، اهمیت زیادی دارد. یک بازخورد مؤثر و سازنده، باید دقیق، شفاف و در زمان مناسب ارائه شود تا تاثیر مطلوبی داشته باشد. همچنین، مهارت در دریافت بازخورد نیز بسیار مهم است؛ چرا که توانایی پذیرفتن نظرات دیگران و استفاده از آنها برای پیشرفت، یکی از کلیدهای موفقیت در هر زمینه‌ای است.
خصوصیات بارز یک بازخورد موثر
- یک بازخورد سازنده و به‌جا، با جملات مثبت همراه است.
- در مورد شرایطی باشد که بهبودپذیرند.
- با یک نظر مثبت دیگر پایان یابد.
- پیش از اینکه عنوان شود، روی آن فکر شده است.
- مشخص باشد یا به عبارتی مبهم نباشد.
- بر رفتار مشاهده شده تمرکز کند، نه بر شخصیت.
- واقعیت‌ها را توصیف کند و نه از روی احساسات عنوان شود.
- کوچی را به رفتارهایی ارجاع دهد که قابل تغییر هستند.
- گزینه‌های مثبت را ارائه دهد، نه فقط انتقاد.
مقایسه بازخورد با ارزیابی چیست؟
بازخورد (Feedback):
– بازخورد به معنای ارائه نظر، پیشنهاد یا اطلاعات در مورد عملکرد، رفتار یا نتایج فعالیت‌های شخص یا گروه است. این اطلاعات معمولاً به منظور بهبود عملکرد یا رفع اشتباهات ارائه می‌شوند.
ارزیابی (Evaluation):
– ارزیابی فرآیندی است که در آن عملکرد، نتایج یا کیفیت کاری بررسی و سنجیده میشود. این فرآیند به شکل سیستماتیک و رسمی‌تر انجام میشود.
– ارزیابی معمولاً دارای معیارهای مشخص و استانداردهای از پیش تعریف شده است. به‌عنوان مثال، نمره‌دهی به دانشجویان یا ارزیابی سالانه کارکنان در یک سازمان. در جدول زیر سعی شده بتوانیم مقایسه بازخورد و ارزیابی را در جدول به ساده ترین زبان بیان کنیم.
| ویژگی‌ها | بازخورد (Feedback) | ارزیابی (Evaluation) |
|---|---|---|
| هدف اصلی | بهبود و اصلاح فوری عملکرد | سنجش سیستماتیک عملکرد و تصمیم‌گیری استراتژیک |
| زمان ارائه | بلافاصله پس از عملکرد یا رفتار | در فواصل زمانی معین |
| رسمیت | غیررسمی | رسمی |
| نوع اطلاعات | متمرکز بر جزئیات و موقعیت خاص | کلی و جامع، بر اساس معیارها |
| مثبت/منفی بودن | می‌تواند مثبت یا منفی باشد | معمولاً بی‌طرف و بر اساس معیارهای مشخص |
| کاربرد | در موقعیت‌های روزمره | در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های بزرگتر و استراتژیک |
| ابزار و روش‌ها | غالباً کلامی یا نوشتاری ساده | استفاده از ابزارهای مشخص، فرم‌ها و متدولوژی‌های خاص |
مقایسه بازخورد با نصیحت چیست؟
اما در مقایسه بازخورد با نصیحت، همان طور که تعریف بازخورد را بیان کردیم تفاوت های چشمگیری وجود دارد؛ برای مثال نصیحت بیشتر با حالتی دلسوزانه و صمیمی آمیخته شده که در بازخورد اینگونه نیست. در ادامه با بیان تعریف نصیحت، به این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت.
نصیحت (Advice):
نصیحت به معنای ارائه پیشنهاد یا راهنمایی به فرد در مورد اینکه چه کاری باید انجام دهد یا چگونه باید در موقعیت‌های مختلف رفتار کند است. نصیحت بیشتر بر اساس تجربه، دانش یا دیدگاه‌های فرد نصیحت‌دهنده ارائه میشود و ممکن است جنبه‌ی شخصی‌تری داشته باشد. هدف نصیحت غالباً کمک به فرد برای اتخاذ تصمیمات بهتر در زندگی یا مقابله با چالش‌های خاص است.
| ویژگی | بازخورد | نصیحت |
|---|---|---|
| تعریف | ارزیابی عینی از عملکرد یا رفتار | توصیه و راهنمایی بر اساس تجربه یا باور شخصی |
| هدف | بهبود عملکرد یا رفتار | اصلاح یا هدایت رفتار بر اساس ارزش‌ها |
| رویکرد | توصیفی و مبتنی بر شواهد | قضاوتی و مبتنی بر تجربه شخصی |
| زمان ارائه | مداوم و منظم | معمولاً در مواقع خاص یا به درخواست فرد |
| نوع ارتباط | بی‌طرفانه و بدون پیش‌داوری | ممکن است دارای پیش‌داوری یا قضاوت شخصی باشد |
عناصر اصلی در فیدبک چیست؟
برای ارائه‌ی یک بازخورد موثر، در نظر گرفتن چهار جنبه اصلی ضروری است:
- محیط و شرایط بازخورد؛
- محتوای بازخورد؛
- بازخورد گیرنده؛
- بازخورد دهنده.
در ادامه به تشریح بیشتر این چهار جنبه می پردازیم.
- محیط و شرایط بازخورد؛ محیط و شرایطی که در آن بازخورد داده میشود، تأثیر زیادی بر نحوه دریافت بازخورد دارد. این محیط باید آرام، بدون تنش و همراه با احترام باشد. همچنین، زمان مناسب برای ارائه بازخورد اهمیت دارد؛ یعنی زمانی که گیرنده آماده دریافت است و می‌تواند با ذهن باز به بازخورد توجه کند.
- محتوای بازخورد؛ محتوای بازخورد باید مشخص، دقیق و مرتبط باشد. بازخوردی که به شکلی کلی و مبهم ارائه شود، ممکن است گیرنده را سردرگم کند. همچنین، بازخورد باید بر روی رفتار یا عملکرد خاصی متمرکز باشد و نه شخصیت فرد.
- بازخورد گیرنده؛ بازخورد باید با توجه به ویژگی‌ها و شرایط فرد گیرنده ارائه شود. این به معنای توجه به سبک ارتباطی، سطح حساسیت و توانایی پذیرش بازخورد گیرنده است. برخی افراد ممکن است به بازخورد مستقیم و سریع علاقه داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است نیاز به بازخورد با لحنی ملایم‌تر و تدریجی داشته باشند.
- بازخورد دهنده. نقش بازخورد دهنده این است که خود را به‌عنوان فردی قابل اعتماد و با نیت خیر معرفی کند. بازخورد دهنده باید از اعتمادسازی استفاده کند و نشان دهد که هدفش بهبود عملکرد گیرنده است و نه انتقاد صرف. همچنین، زبان بدن و لحن گفتار نیز بسیار مهم است.
۹ مورد اساسی در تنظیم محتوا و ارائه پیام بازخورد
- زمان مناسب یک بازخورد خوب چیست؟
- چه مقدار نکته در یک بازخورد بیان شود؟
- شیوه ارائه بازخورد چگونه باشد موثرتر است؟ (شفاهی/کتبی)
- محیط بازخورد چگونه باشد؟ (انفرادی/گروهی)
- تمرکز (Focus) بر چه چیزی متمرکز است؟ (عملکرد یا خود فرد)
- مقایسه عملکرد را با چه چیز مقایسه می کند؟ (با یک عملکرد مطلوب/با عملکرد دیگران با عملکرد قبلی فرد)
- تمرکز بر چه چیزی متمرکز است (عملکرد/خود فرد)
- مقایسه عملکرد را با چه چیز مقایسه می کند؟ (با یک عملکرد مطلوب/با عملکرد دیگران با عملکرد قبلی فرد؟)
- کارکرد توصیف کننده است یا قضاوت کننده؟
| نکات | توضیحات |
|---|---|
| زمان مناسب بازخورد چیست؟ | زمانی که فرد آماده شنیدن باشد و فرصت برای اصلاح وجود داشته باشد. نه خیلی زود و نه خیلی دیر |
| چه مقدار نکته در یک بازخورد بیان شود؟ | تعداد محدود و مشخصی از نکات که بتوان آنها را به خاطر سپرد و عمل کرد، معمولاً ۳ تا ۵ نکته کلیدی |
| شیوه ارائه بازخورد چگونه باشد؟ | بسته به موقعیت؛ بازخورد شفاهی در مواقع فوری مناسب است و بازخورد کتبی برای مستند کردن نکات |
| محیط بازخورد چگونه باشد؟ | انفرادی زمانی که مسائل حساس هستند؛ گروهی زمانی که هدف یادگیری جمعی است |
| تمرکز بر چه چیزی است؟ | تمرکز باید بر روی عملکرد و رفتار فرد باشد، نه شخصیت یا ویژگی‌های فردی |
| مقایسه عملکرد با چه چیزی است؟ | عملکرد باید با یک استاندارد مطلوب یا اهداف از پیش تعیین شده مقایسه شود، نه با عملکرد دیگران |
| کارکرد بازخورد چیست؟ | بازخورد باید توصیفی باشد و به گیرنده کمک کند تا بفهمد چه کاری را می‌تواند بهتر انجام دهد، نه قضاوتی و سرزنش‌آمیز |
فیدبک دهی در کوچینگ چگونه است؟
سفرِ کوچینگ مشارکتی مؤثر است که نیاز به بازخورد مثبت دارد، نه انتقاد منفی. بازخورد باید مثبت، سازنده و انگیزشی باشد. چه کوچ باشید، چه یک مدیر، رهبر یا دوست، یادگیری ارائه بازخورد مناسب، مهارتی است که در هر زمینه‌ای از زندگی برای شما سودمند خواهد بود. بازخورد، ارائه اطلاعات مفید و اصولی به روشی مثبت و سازنده است تا فرد بتواند از این اطلاعات به نفع خود استفاده کند، رفتار یا مهارت‌های خود را بهبود ببخشند و در مورد آنچه که هم‌اکنون دارد، احساس خوبی به دست آورد. با بازخورد کوچ، فرد با تمام وجود حس می‌کند که شنیده می شود.
بازخورد در جلسات کوچینگ
یکی از ارزشمندترین خدماتی که یک کوچ به مراجعین خود ارائه می دهد و از این راه به آنها کمک شایانی می‌کند، بازخورد مؤثر و سازنده است که می تواند منجر به ایجاد فرصت هایی برای تغییرات بنیادین و موفقیت های چشمگیر گردد. مراجع بدلیل اینکه به مسئله خود بسیار نزدیک است، اغلب مسئله را آن طور هست نمیبیند؛ در اینجاست که با دریافت بازخورد مناسب از کوچ، به نوعی نقاط کور موجود در زندگی و کسب کار خود را خواهد دید و نوعی آگاهی در او ایجاد خواهد شد که منجر به تغییر دیدگاه، گسترش افق دید و فرصتی برای رشد او می شود.
این بازخورد می‌تواند یک تشویق ساده یا بازخوردی منفی از رفتار یا اقدامات وی که به هنرمندانه‌ترین حالت ممکن به مراجع داده میشود، باشد. بازخورد یا فیدیک به معنای بازگو کردن (بدون) قضاوت، بی طرفانه، بدون ارائه نظر شخصی و غیر احساسی از آنچه که کوچ از مراجع خود شنیده، دیده و احساس کرده است با هدف فراهم آوردن بینش جدید، حرکت و پشرفت رو به آینده در او.
نکته مهم ارائه بازخورد مثبت برای یک فرآیند کوچینگ مؤثر این است که با مشاهده دقیق و بدون هیچ‌گونه قضاوتی صورت پذیرد. کوچ باید درمورد اقدامات مراجع و پیامد آن بازخورد واضح و مشخصی ارائه دهد تا او بتواند عملکرد خود را ارزیابی کند.
بهترین زمان ارائه بازخورد
در گفتگوها و جلسات کوچینگ، فرصت ارائه بازخورد در هر لحظه هم به کوچ و هم به مراجع داده شده است؛ اما کوچ باید توجه کند تنها زمانی بازخورد بدهد که معتقد است با ارائه بازخورد، مراجع نفع برده یا در تصمیم‌گیری بهتر بتواند از آن بهره بگیرد. برای مثال گاهی بازخورد کوچ برای افزایش آگاهی مراجع است و در جای دیگر تنها به عنوان یک پیام است که می‌خواهد یک رفتار یا تمایل در مراجع را به صورت برجسته به او نشان دهد. حتی گاهاً در جلسات، مراجع از کوچ درخواست ارائه بازخورد می‌کند که در این موقعیت این تصمیم کوچ است که اگر بازخورد دادن در آن لحظه را مناسب و سازنده می‌داند، برای حفظ رابطه صمیمانه خود با مراجع و تقویت روحیه او، بازخورد دهد.
چه زمانی کوچ نباید بازخورد دهد؟
با وجود اینکه بازخورد امری مفید و سازنده در کوچینگ محسوب میشود؛ اما مواقعی وجود دارند که ممکن است، بازخورد اثربخشی و فایده مورد نظر را نداشته باشد. در اینجا به برخی از این موارد می‌پردازیم:
- زمانی که به نظر می رسد مراجع در حال بهانه آوردن است تا از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند. برای مثال: «من نمی‌توانم تصمیم بگیرم، فکر می‌کنید حالا باید چه کار کنم؟»
- وقتی‌که ارائه بازخورد باعث شود در صحبت مراجع به هر نحوی وقفه ایجاد کند و به‌اصطلاح رشته کلام از دستش خارج شود.
- بازخورد به سبک راهکار و یا راهنمایی ارائه شود.
- هنگامی‌که کوچ اطلاعات کافی برای ارائه بازخورد مؤثر نداشته باشد.
- درصورتی‌که مراجع به تعداد بی‌شماری از اطرافیان در مورد مسئله خود بازخورد شنیده باشد و به عبارتی از بازخورد گرفتن خسته باشد.
سه اصل مهم در بازخورد
ارائه بازخورد یا فیدبک (Feedback) امری بسیار ضروری و اثربخش در جلسات کوچینگ به شمار می‌رود؛ اما باید طبق اصول خاصی صورت پذیرد و به عبارتی اصولی و البته هنرمندانه انجام شود؛ در غیر این صورت احتمال اینکه اثر عکس داشته باشد بسیار بالا خواهد بود. سه اصل مهمی که در ارائه بازخورد باید مد نظر قرار داد عبارتند از:
- این بازخورد در جهت بهبود و با نیت خوبی عنوان شود؛
- براساس مشاهده عینی یا طرز رفتار مراجع باشد؛
- سازنده و مفید باشد؛
معرفی دو تکنیک فوق‌العاده شگفت‌انگیز برای ارائه بازخورد در کوچینگ: انطباق و تعهد
یک روش خوب و کاربردی این است که از خود شخص برای ارائه بازخورد درخواست شود. این امر اثربخشی بازخورد را به مراتب افزایش می‌دهد. در مورد این روش، “راجر لیدبیتر” ابزار انطباق و تعهد خود را (The 2 C: Compliance, Commitment) برای ارائه بازخورد مؤثر، اینگونه عنوان می‌کند:
«اگر بازخورد را فرد دیگری به ما بدهد حس انطباق در ما به وجود می‌آید. یعنی به دنبال این هستیم که آیا این بازخورد با رفتار یا افکار و باورهای ما مطابق است یا خیر؛ اما اگر آگاهی ما در مورد رفتار و افکارمان بالا رود و خودمان بازخورد را به خود بدهیم حس تعهد به وجود خواهد آمد که این مورد تأثیرگذاری و اثربخشی بسیار بیشتری دارد.»
با کمی تأمل درخواهید یافت که این تکنیک به خوبی عمل می کند و بسیار مؤثر است زیرا ایده های جدید را نیز خلق می کند و به آنها قدرت می‌بخشد مسئولیت رشد و توسعه خود را به عهده بگیرند.
کوچ برای ارائه بازخورد به چه نکاتی باید دقت داشته باشد؟
فیدبک مهارت قدرتمندی است که اگر درست و بی طرفانه داده شود فرد به سطحی از آگاهی جدید میرسد و یا حتی زندگیش دگرگون میشود. در ارائه بازخورد باید دقت شود که:
- تعداد کلمات و جملات بازخورد زیاد نباشد؛
- بازخورد را ساده بگویید تا در ذهن مراجع بماند؛
- بدون قضاوت و درست باشد و چسبیده به ذهن و مطابق ساختار ذهنی ما نباشد تا به مراجع آسیب زده شود؛ در غیر این صورت باید در همان لحظه از مراجع عذرخواهی کرد و مسئولیت اشتباه را بر عهده گرفت؛
- در لحن و نوع بیان خود به هنگام بازخورد دقت نمایید؛
- هر گاه در ارائه بازخورد، عدم همراستایی نیت و اثر آن وجود داشت بهترین روش عذرخواهی است.
هر چه کوچ در ارائه بازخورد مهارت بیشتری داشته باشد روند جلسه و تحقق هدف مراجع بهتر خواهد بود. در این موارد زیر به هر کوچ توصیه میشود:
- به خوبی و با دقت گوش کند؛ (گوش دادن فعال)
- از حالت دفاعی یا پرخاشگری بپرهیزد؛
- مثال و توضیح بخواهد؛
- به دنبال راه‌های متقابل پیش رو باشد؛
- در صورت امکان آماده تغییرات باشد.
نمونه‌هایی از نحوه ارائه بازخورد:
(بازخورد روی رفتار، مهارت یا موقعیت متمرکز است، نه شخص)
- متوجه شدم، که کار شما کمی انتقادی به نظر رسید.
(بازخورد مشخص و واضح است)
- من فکر می‌کنم ۵ اسلاید آخر ارائه، به جزئیات بیشتری نیاز دارد.
(بازخورد سریع و به موقع است)
- وقتی امروز صبح گزارش را در جلسه دیدم، احساس کردم، کمی منفی به نظر می‌رسید.
- وقتی هفته گذشته گزارش را مرور کردم ، احساس کردم کمی منفی به نظر می‌رسید.
(بازخورد همیشه مثبت است)
- من مقاله را دوست داشتم شما واقعاً در نوشتن آنها مهارت دارید.
- نگویید: این روزها اشتباهات کمتری می‌کنید.
(بازخورد به دنبال یک راه‌حل / گزینه است)
- من ایده‌های شما را که بسیار الهام‌بخش است، دوست دارم، چیز دیگری هست که الان ببینیم؟
(بازخورد منجر به احساس انگیزه در شخص می شود تا تغییر / رشد کند)
- من عملکرد شما را برجسته دیدم و واقعاً احساس می‌کنم شما یک استعداد بالقوه در این حوزه دارید.
مراحل ارائه یک بازخورد سازنده
مهارت یک کوچ در این است که بداند بازخورد در کوچینگ را با چه ترتیبی بیان کند که بیشترین تأثیر را بر مراجع داشته باشد. مراحل آن به طور کلی عبارت‌اند از:
- ابتدا روی کارهایی که مراجع به خوبی انجام داده تمرکز کند؛
- سپس بر زمینه‌های بهبود تمرکز کند؛
- سرانجام بازخورد را با یک گزینه مثبت پایان دهد.
این قالب همیشه نتیجه مثبتی خواهد داشت و به مراجع اجازه می‌دهد تا انگیزه کافی برای تغییر پیدا کنید؛ بدون اینکه حالت تدافعی یا ناراحتی به خود بگیرد.
نتیجه‌گیری:
در این مقاله، به مفهوم بازخورد پرداختیم و نشان دادیم که چگونه می‌توانیم بازخورد مناسب را ارائه دهیم. همچنین، ایجاد محیط مثبتی برای دریافت و ارائه بازخورد را بررسی کردیم. با استفاده از این اصول، می‌توانید بهبودهای مهمی در کارها و روابط خود داشته باشید.
با تشکر از شما که وقت خودتان را برای مطالعه این مقاله صرف نمودید. اگر نیاز به مشاوره و راهنمایی در خصوص دوره های آموزش کوچینگ فراکوچ را دارید، می‌توانید با مشاوران تیم فراکوچ در میان بگذارید.
فرم درخواست مشاوره دوره آموزشی
البته اینکه آدما ظرفیت پذیرفتن بازخورد رو داشته باشن هم خیلی مهمه
تفاوت بازخورد و نصیحت خیلی خوب توضیح داده شده بود. ممنون از این نکته‌های ارزشمند!
چقدر نکات کاربردی گفتید، واقعاً ازتون ممنونم!
ای کاش همه این مقاله رو بخونن و آگاه بشن که حتی بازخورد منفی رو هم نباید با لحن تند بیان کرد اینجوری دعوا و بحث خیلی کمتر میشه و پذیرش افراد بالا میره
مثل همیشه عالی ممنون از فراکوچ!