تفکر خلاقانه چیست و چه اهمیتی دارد؟

خلاق بودن به شما این امکان را می‌دهد که موقعیت‌ها را از دیدگاه‌های مختلف مشاهده کنید تا به راه‌های منحصر به فرد و خلاقی برای حل مشکلات بیابید. توسعه مهارت‌های تفکر خلاقانه به کمک روش‌هایی مانند کوچینگ خلاقیت و تمرین منظم آنها چه در خانه و چه در محل کار به شما این امکان را می‌دهد که فرصت‌های جدیدی برای خود ایجاد کنید و حرفه خود را رشد دهید.

با درک مهارت تفکر خلاقانه (Creative Thinking) و تحقیق در مورد عناصر مختلف خلاقیت، می‌توانید تعیین کنید که برای پیشرفت خود باید بر روی کدام زمینه‌ها تمرکز کنید. در این مقاله به تعریف تفکر خلاقانه می‌پردازیم، اهمیت آن را توضیح می‌دهیم و پاسخ سؤالات رایج دیگر در رابطه با این موضوع را با شما به اشتراک می‌گذاریم؛ پس پیشنهاد می‌شود این مقاله را به هیچ عنوان از دست ندهید و تا انتها همراه فراکوچ باشید.

تفکر خلاقانه چیست؟

تفکر خلاقانه به افراد اجازه می‌دهد تا با کمک قوه تخیل خود تمام احتمالات و سناریوها را در یک موقعیت کشف کنند. مهارت تفکر خلاقانه، محدودیت‌ها و مرزهای نحوه عملکرد فرایندها و رویه‌ها را از بین می‌برد و افراد را تشویق می‌کند تا به جستجوی راه‌های جایگزین برای تکمیل وظایف یا فکر کردن در مورد مفاهیم ادامه دهند.

بد نیست بدانید خلاقیت افراد را وادار می‌کند تا بررسی کنند که چرا کاری را به یک روش‌ خاص و تکراری انجام می‌دهند و آنها را تشویق می‌کند تا راه‌های دیگری را برای انجام کار در نظر بگیرند. به همین دلیل، خلاقیت انواع مختلفی از نوآوری‌ها را ایجاد می‌کند، از توسعه فناوری جدید پزشکی گرفته تا الهام بخشیدن به افراد برای ایجاد اشکال جدید موسیقی.

برخی از اصلی‌ترین مزایای خلاقیت

1. ایجاد اعتماد به نفس
   

   هنگامی که از تفکر خلاقانه استفاده می‌کنید و فرصت دارید راه‌های مختلف فکر کردن را به تنهایی کشف کنید، می‌توانید به خودتان اعتماد کنید که همیشه و در هر شرایطی می‌توانید راه‌حلی برای مشکلاتتان پیدا کنید.

2. توسعه دانش
   

   از آنجایی که تفکر خلاقانه افراد را به آزمایش و نوآوری و یافتن روش‌های نوین برای رسیدن به هدف تشویق می‌کند، پایگاه‌های دانش جمعی نیز توسعه می‌یابند.

3. رهایی از استرس
   

   استفاده از تفکر خلاقانه و اجازه دادن به خود برای تخیل بدون محدودیت می‌تواند راه بسیار خوبی برای آرامش و رهاسازی استرس باشد.

4. ارتقا هوش هیجانی
   

   تفکر خلاقانه افراد را تشویق می‌کند تا از دیدگاه‌های مختلف به موقعیت‌ها نگاه کنند و در مورد آن‌ها فکر کنند. این کار می‌تواند توانایی فرد را برای همدلی با دیگران افزایش دهد و باعث ارتقا هوش هیجانی او شود.

چرا تفکر خلاقانه مهم است؟

سازمان‌ها و افراد همانطور که رشد می‌کنند، اغلب از روش‌های استانداردسازی شده و آزمایش شده برای انجام عملیات‌های کاری استفاده می‌کنند. در حالی که داشتن شیوه‌ها و فرآیندهای کاری قوی مهم است اما تعهد بی‌وقفه به هنجارها و استانداردها می‌تواند منجر به رکود و عدم نوآوری و رشد شود. تفکر خلاقانه مهم است؛ زیرا ایده‌های جدید را هدایت می‌کند، یادگیری را تشویق می‌کند و فضای امنی برای آزمایش و ریسک‌ کردن ایجاد می‌کند. به بیان ساده، خلاقیت و تفکر خلاقانه بخشی از چیزی است که به کسب و کارها و افراد کمک می‌کند تا موفق شوند و رشد خود را ببینند.

چه تیم یا کسب و کار شما خود را خلاق تصور کند چه نکند، اگر می‌خواهید رشد کنید، تغییر ایجاد کنید و به تیم خود کمک کنید تا بهترین عملکرد خود را به دست بیاورد و یا به عنوان یک کوچ به دیگران کمک کنید تا موفق شوند، نمی‌توانید از مزایای تفکر خلاق غافل شوید. در ادامه چندین راهکار برای رشد مهارت تفکر خلاقانه آورده‌ایم که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

مهارت‌های تفکر خلاقانه چیست؟

برای اینکه یک متفکر خلاق موفق باشید، باید از مجموعه‌ای از مهارت‌های شخصی و حرفه‌ای استفاده کنید. اگرچه برخی از افراد به طور طبیعی خلاق هستند اما هرکسی می‌تواند با سرمایه‌گذاری بر روی مهارت‌هایی که تفکر خلاقانه را ارتقا می‌دهد، به یک متفکر خلاق تبدیل شود. در اینجا فهرستی از ۹ مهارت تفکر خلاقانه برای تمرین در محل کار آورده شده است که می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد و موجب پیشرفت و ارتقای شغلی شما شود.

• همدلی
  

  همدلی یکی از مهارت‌های اصلی برای افراد دارای تفکر خلاقانه است؛ زیرا همدلی به شما کمک می‌کند تا درک کنید که دیگران چگونه فکر می‌کنند و چه احساسی دارند. زمانی که بتوانید جهان را از منظری غیر از دیدگاه خود ببینید، می‌توانید تخیل قوی‌تری را در خود ایجاد کنید.

• طوفان فکری
  

  جلسات طوفان فکری یک مهارت مفید برای تفکر خلاقانه است، زیرا نه تنها خلاقیت شما را قوی‌تر می‌سازد، بلکه به شما امکان می‌دهد تا به طور خلاقانه با دیگران همکاری کنید. طوفان فکری با یک گروه، مهارت‌های تفکر خلاقانه شما را افزایش می‌دهد، زیرا این فرصت را برای شما فراهم می‌کند که ببینید دیگران چگونه ایده‌ها را توسعه می‌دهند و ارتباطات خلاقانه‌ای ایجاد می‌کنند. پیشنهاد می‌شود، مهارت طوفان فکری خود را با تهیه فهرستی از سؤالات برای هدایت بحث و تطبیق برنامه خود با ایده‌های جدید، تقویت کنید.

• بصری سازی
  

  تجسم آینده و در نظر گرفتن نتیجه‌گیری‌های مختلف، تمرین فکری مفیدی برای بهبود مهارت تفکر خلاقانه است. اگرچه نمی‌توان دقیقاً دانست که انتخاب‌های شما چگونه می‌توانند بر موقعیت تأثیر بگذارند، تجسم همه راه‌ها می‌تواند دیدگاه شما را گسترش داده و ذهنیت شما را خلاق‌تر کند.

• مشاهده
  

  توجه به جزئیات در محیط اطرافتان می‌تواند خلاقیت شما را برانگیزد و به شما ایده‌هایی در مورد راه‌های نوآورانه برای برخورد با مشکلات بدهد. مشاهده ابزاری قدرتمند برای مشاهده الگوها و ارتباطات در محیط شماست که می‌توانید از آن به عنوان مبنایی برای تصمیم‌گیری‌هایتان استفاده کنید. تمرین کنید که بیشتر مشاهده کنید و با یادداشت کردن جزئیات اطرافتان، مهارت تفکر خلاقانه خود را رشد دهید.

• حل مسئله
  

  توانایی حل مسئله یک مهارت تفکر خلاق است؛ زیرا هر راه حلی نیاز به یک رویکرد خلاق دارد. وقتی همه چیز همان‌طور که باید عمل می‌کند، سناریو به هیچ فکر یا خلاقیت اضافی نیاز ندارد. هنگام به وجود آمدن مشکلات است که باید با ذهنیتی خلاقانه وارد عمل شوید و رفتار و تفکر خود را تغییر دهید و فهرستی از راه حل های خلاقانه آماده کنید تا شرایط را حل کنید.

• سازماندهی
  

  سازماندهی خلاقیت شما را تسهیل می‌بخشد و به تخیل شما ساختار می‌دهد. همان‌طور که ایده‌های خلاقانه را با استفاده از طوفان فکری پیدا می‌کنید، از مهارت‌های سازماندهی استفاده کنید تا افکار خود را به برنامه‌های واقعی تبدیل کنید. به عنوان مثال، در طول یک جلسه طوفان فکری موفق، مهم است که از نمودار برای یادداشت و مرتب کردن افکار و ایده ها استفاده شود.

• آزمایش
  

  هنگامی که ایده‌های خلاقانه‌ای پدید آوردید، آزمایش به شما کمک می‌کند تا آنها را تست و تعیین کنید که آیا آنها در یک موقعیت واقعی قابل اجرا هستند یا خیر. هنگام استفاده از مهارت تفکر خلاقانه، فرایندی را برای برنامه‌ریزی و مستندسازی آزمایش‌های خود ایجاد کنید، سپس متغیرها را برای اصلاح نتایج خود تنظیم کنید.

• ارتباطات
  

  مهارت تفکر خلاقانه موفق، شامل توانایی بیان ایده‌های خود و انتقال آنها به دیگران می‌شود. این شامل مهارت‌های ارتباطی مانند مهارت گوش دادن فعال به دیگران و پردازش ایده‌های آنها و سپس به اشتراک‌گذاری بازخورد می‌شود. ارتباط خلاقانه مؤثر به توانایی شما برای ارائه و تبادل ایده‌ها از طریق گفتار، نوشتن و زبان بدن متکی است.

• داستان سرایی
  

  داستان سرایی یک مهارت تفکر خلاق است که شامل گرفتن ایده‌های شما و توسعه آنها به یک روایت ثابت است. ساختن یک داستان منسجم در مورد چگونگی پیشرفت یک موقعیت، راه خوبی برای یافتن ارتباطات خلاقانه است. استفاده از مهارت‌های داستان سرایی می‌تواند به شما کمک کند تا ایده‌ها را به‌گونه‌ای بیان کنید که دیگران بتوانند به راحتی آن را بفهمند و درک کنند.

پنج تمرین برای افزایش خلاقیت

در ابتدا از فردی که در این تمرین شرکت نمی کند، بخواهید ۲۰ واژه غیر مرتیط از هم را روی برگه های جدا بنویسد. 

تمرین اول:

1. پنج واژه از بین واژه های تصادفی بردارید.
2. یک واژه تصادفی دیگر هم بردارید.
3. سعی کنید واژه تصادفی تکی را به هر یک از پنج واژه قبلی مرتبط کنید و به این پرسش پاسخ دهید که، ارتباط بین دو واژه تصادفی چیست؟

تمرین دوم:

1. پنج واژه به صورت تصادفی از بین واژه های موجود بردارید.
2. ارزش بنیادینی به هر یک از واژه های انتخابی نسبت دهید.
   (برخی از مبانی ارزشمند در اینجا ارائه شده اند شما نیز میتوانید به دلخواه به آنها بیفزایید.)
   گران قیمت ترین
   جذاب ترین
   مفیدترین
   با دوام ترین
   خطرناک ترین
   ارزان قیمت ترین
   و…
3. از میان واژه های تصادفی واژه ای که بالاترین ارزش بر اساس هر یک از مبناهای انتخابیتان را نشان میدهد انتخاب کنید.
4. دلیل انتخاب خود را توضیح دهید.

تمرین سوم:

این تمرین مربوط به ارتباط می شود و اینکه چگونه از یک موضوع به موضوع دیگر حرکت می کنید؟ شما میتوانید این حرکت را بر اساس افکار مشترک، مفاهیم مشترک یا برخی تشابهات انجام دهید. کاری که باید انجام شود تنظیم پلی است بین دو هدف مشخص شده.

• پنج واژه تصادفی بردارید.
• از میان این پنج واژه تصادفی دو واژه را انتخاب کنید.
• این دو واژه دو سر پلی را شکل خواهند داد.
• حال سه واژه باقی مانده را به نحوی مرتب کنید که پلی را شکل دهند. هر واژه میبایست به واژه های طرفین خود متصل باشد، به نحوی که به تدریج در طول پل از یک سر به سر دیگر بروید.
• مبنای هر اتصال را در پل شرح دهید به چه دلیل این واژه شما را به واژه بعدی هدایت میکند؟

تمرین چهارم:

• چهار واژه تصادفی بردارید.
• با استفاده از واژه های تصادفی به هر ترتیب دلخواهی که متناسب با داستانی است که میخواهید بگویید یک داستان خلق کنید.

توجه داستان میبایست جذابتر از این باشد که تنها بگویید: او به خرید رفت و این و این و … را خرید یا او در حال سفر با اتوبوس بود و این و این و … را دید.

تمرین پنجم:

در تمرین قبلی شما میتوانستید تمام واژه های تصادفی را قبل از شروع داستان ببینید و به همین دلیل میتوانستید داستانتان را تنظیم کنید. در این تمرین شما تنها واژه های تصادفی را میبینید که برداشته شده اند و می بایست داستانتان را بدون اطلاع از اینکه واژه بعدی چه خواهد بود شروع کنید.

1. واژه های تصادفی را یک به یک بردارید. وقتی دو واژه تصادفی برداشتید داستان را شروع کنید.
2. واژه تصادفی سوم را بردارید و داستان را ادامه دهید.
3. همین کار را برای واژه های تصادفی چهارم و پنجم نیز انجام دهید.

توجه جریان داستان باید دارای استحکام و مفهوم باشد نه اینکه تنها رشته ای از ” و ” های پشت سرهم باشد.

جمع‌بندی

تفکر خلاقانه به معنای فکر کردن خارج از چارچوب است. اغلب، خلاقیت شامل تفکر جانبی و توانایی درک الگوهایی است که آشکار نیستند. مهارت تفکر خلاقانه ممکن است به معنای ابداع روش‌های جدید برای انجام وظایف، حل مسئله‌ها و رویارویی با چالش‌ها باشد. همچنین می‌تواند به این معنی باشد که یک دیدگاه تازه و گاهی غیرمتعارف به کار خود بیاورید. این طرز تفکر می‌تواند به ادارات و سازمان‌ها کمک کند تا بهره‌وری بیشتری داشته باشند. تعداد مثال‌های تفکر خلاقانه بی‌پایان است، اما همه آنها چالش برانگیز هستند. این یک چیز خوب است؛ زیرا جهان همچنان به تغییر و رشد ادامه می‌دهد. این ما را وادار می‌کند تا مهارت‌های جدید را بیاموزیم، متفاوت فکر کنیم، و شروع به پرسیدن سؤالات مهم‌تر کنیم مثل: “چرا؟” و “چرا که نه؟”

با تشکر از شما که این مقاله را تا انتها مطالعه کردید و به بررسی مهارت تفکر خلاقانه و مهارت‌های بهبود آن پرداختید. در صورت داشتن هرگونه سؤال، انتقاد و پیشنهاد می‌توانید با کارشناسان فراکوچ تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنیم.