چگونه قدردانی کنیم؟

در یک دنیای پر از چالش‌، هنگامی که به زندگی نگاه می‌کنیم، دو مسیر با دو رنگ متفاوت پیش رویمان قرار دارد. یکی از این مسیرها، زندگیی است که با احساس قدردانی پر شده و دیگری، زندگیی که در آن این احساس مثبت کمرنگ یا حتی از بین رفته است.

در دنیای رنگارنگ زندگی با قدردانی، هر لحظه یک هدیه است. افراد در این مسیر، به هر روز با انگیزه و شادی نگاه می‌کنند. حتی در مواجهه با چالش‌ها، قدردانی به آنها اجازه می‌دهد تا با انرژی مثبت به مواجهه با مشکلات بپردازند. این احساس به آنها امکان می‌دهد تا از لذت کوچک‌ترین نعمت‌های زندگی برخوردار شوند.

اما در مسیر دیگر، زندگی بدون قدردانی، انسان‌ها به سرعت در گرداب گرفتاری‌ها و استرس‌ها فرو می‌روند. عدم توجه به لحظات خوب و نکات مثبت زندگی، باعث می‌شود که آنان در گرفتار مسائل و مشکلات بیشتری شوند. این مسیر، زندگی را به یک روند تکراری و خسته‌کننده تبدیل می‌کند. پس از این مقایسه، سوال مطرح می‌شود: ما چه مسیری را انتخاب خواهیم کرد؟ آیا به سمت یک زندگی مثبت و پر از قدردانی خواهیم رفت؟ یا زندگی بدون توجه به نعمت‌ها و لذت‌های زندگی را انتخاب خواهیم کرد؟ انتخاب اول، باعث ایجاد یک سلسله مثبت و ارتقاء روحیه می‌شود، در حالی که انتخاب دوم ممکن است باعث وارد کردن تاریکی به زندگی شود. در این مقاله، به بررسی عمیق ترین ابعاد قدردانی و راهکارهای افزایش آن خواهیم پرداخت. همراه ما باشید تا در دنیای پویای قدردانی، معنا و زندگی پیدا کنیم.

مهارت قدردانی چیست؟

اولین قدم در مسیر قدردانی، درک مفهوم و اهمیت آن است. قدردانی به معنای قدر و ارزش چیزی را دانستن و گرامی داشت آن به هر شكل ممكن است. در واقع از این تعریف می‌توان فهمید كه صرفا دانستن ارزش چیزی، شاید كافی نباشد و این آگاهی باید بكار گرفته شود تا موجبات ارزش آفرینی بیشتری را فراهم آورد.

به بیانی دیگر منظور از قدردانی بیان نوعی احساس یا بروز رفتاری است كه در پاسخ به محبت و لطفی كه فرد دریافت می‌كند، ابراز می‌گردد. این ابراز می‌تواند به شكل كلامی و یا همراه با رفتارهای غیركلامی و  نشانه‌های محبت آمیز باشد. حتما برای شما هم پیش آمده؛ وقتی از فردی كه لطف كوچكی در حق تان نموده است قدردانی كردید، آن فرد لطف بزرگتری را در حق تان انجام داده است. و یا وقتی بازخورد مثبت و تحسین برانگیزی نسبت به یكی از ویژگی‌های بارز او نشان می‌دهید، گل از گلش می شكفد و خنده بر لبانش جاری می‌شود، چشمانش برق می‌زنند و با انرژی بیشتر از حضور در كنار شما لذت خواهند برد.

ما انسان‌ها بر اساس روابط اجتماعی كه با دیگران داریم به زندگی‌مان رنگ و بو می‌دهیم. این رنگ و بو همان معناست كه تمام تلاش‌ها و انگیزه‌های‌مان را جهت می‌دهند. یك لحظه فكر كنید كه اگر كسی نباشد و شما تنها روی زمین زندگی می‌كردید، دیگر چه اهمیتی داشت كه چه بپوشید؟ وقت‌تان را چطوری سپری كنید؟ به كجا سفر كنید؟ و برای چه چیزی تلاش كنید؟! پس باید بدانیم چه چیزی در روابط ما در زندگی اهمیت دارند. بنظر می رسد كه آنچه روابط را با اهمیت می‌كند بازخوردی است كه از دیگران می‌گیریم. اگر دیگران نباشند یا بازخوردی به ما ندهند دیگر چه فرقی می‌كند چطور زندگی كنیم؟! پس تا اینجا متوجه شدیم كه آنچه در زندگی مهم است روابط با دیگران است و آنچه در روابط با دیگران مهم است بازخورد آنهاست و آنچه بازخوردها را اثربخش تر می‌كند، درك درست آنها نسبت به رفتارما و ابراز قدردانی است.

چرا قدردانی مهم است؟

باتوجه به تعریف و كاركردی كه از قدردانی گفتیم بنظر می‌رسد یكی از قدرتمندترین ابزارهای ارتباط موثر، مهارت قدردانی (Gratitude skills) است. افرادی كه تحت تاثیر قدردانی قرار می‌گیرند، در روابطشان با دیگران با انگیزه‌تر، عملگرا‌تر و مورد اعتمادتر اند. در نتیجه این ارتباطات منجر به ایجاد محیط‌هایی پویاتر و متعادل‌تری خواهد شد.

 اما چرا بیان شد، هنرِ قدردانی؟! افرادی كه هنرمندانه از این مهارت استفاده می‌كنند، تصویری ماندگار از شخصیت خود در ذهن دیگران شكل می‌دهند كه تا مدت ها می‌توانند از اثرات آن در ذهن مخاطب‌شان، بهره‌مند گردند. شاید شنیده باشیدكه می‌گویند” محبت، محبت میاره” یعنی هنر قدردانی می تواند زنجیره وار ادامه پیدا كند و دنیایی بهتر و شادتری بسازد.

فواید داشتن مهارت قدردانی چیست؟

قدردانی پیش از هرچیز یك نگرش است كه بر رفتار اثر گذاشته و به مرور جزئی از شخصیت و در ادامه بخشی از فرهنگ اجتماعی ما خواهد شد. بنابراین بسته به اینكه از این مهارت را در چه محیط و جایگاهی استفاده كنیم، كاركرد و شیوه های خاص خود را دارد. از كاركردها و فواید این نگرش و رفتار مثبت اجتماعی می توان به مواردی كه در ادامه بیان می شود اشاره كرد:

• مثبت اندیشی:
  

  فردی كه نگرشِ قدردانی و سپاسگزاری دارد، قبل از هر چیز باید به دنبال جستجو و درک اتفاقات و شرایط مثبت اطرافش باشد. وی در صورتی كه به درک یک محبت یا ارزش برسد می‌تواند نحوه برخورد با آن را انتخاب نماید، كه چنانچه از شیوه قدردانی استفاده كند آثار آن را به وضوح خواهد دید. همچنین می‌توان دریافت كه هرچه فرد مثبت اندیش‌تر باشد یعنی قدردان ارزش های دریافتی و محبت ها خواهد بود و برعكس.

• ارتباط موثر و امن:
  

  از دیگر فواید هنر قدردانی، ارتباط موثر و ایمن است، چراكه ركن اساسی هر ارتباطی، رضایت‌ خاطر از دست یابی به اهدافِ ارتباط است. یكی از این اهداف مهم ارتباطی، دریافت بازخورد مثبت و انگیزه بخش است. پس بازخوردی از جنس قدردانی می‌تواند اشتیاقی مضاعف برای استمرار رابطه داشته باشد.

• تشویق و بهبود عملكرد:
  

  قدردانی به ما خواهد گفت كه چقدر در انجام كار یا پذیرفتن نقش و مسئولیت‌هایمان خوب و حرفه ای عمل می‌كنیم. این نوع بازخورد می‌تواند ما را تشویق كند تا بهتر و با انگیزه تر از قبل به كار خود ادامه دهیم.

• اعتماد:
  

  موضوع اعتماد از پذیرش و درك طرف مقابل پدید می‌آید. بنابراین قدردانی نسبت به آنچه دیگری هست و آنچه قرار است باشد، یا حتی ارائه می دهد، می‌تواند زمینه ساز ایجاد اعتمادی سازنده در شروع یك رابطه موثر باشد.

• تاب آوری و امیدواری:
  

  دیدن قدردانی از دیگران می‌تواند به ما كمك كند تا قبل از گله و شكایت از ناخواسته‌ها اتفاق افتاده در گذشته، با مرورِ اتفاقات خوشایندی كه در زندگی داشته‌ایم، قدردان شرایط کنونی خود شویم و با تاب‌آوری در مواجه با چالش ها، امیدوارتر به تلاش خود و ایجاد فرصت های خوشایند در زندگی ادامه دهیم.

• مزایای روان درمانی:
  

  علاوه بر كاركردهای اجتماعی كه هنر قدردانی می‌تواند داشته باشد، (كه در بالا به آنها اشاره كردیم) قدردان بودن تاثیرات عمیقی بر درك فرد نسبت به خودش و انتظاراتش نیز دارد. به طور مثال ویژگی تایید طلبی كه در شخصیت خیلی از آدمها مستتر و پنهان است، خود گویای این حقیقت است كه ما به ذات علاقه‌مند به تعریف و تمجید از خود توسط دیگران هستیم و این انتظار وقتی شدت می‌یابد كه قدردانی از خود، در قبال لطف یا خدمتی كه به دیگری داشته ایم را امری ضروری بدانیم و چنانچه آن را دریافت نكنیم، نه تنها ناراحت و ناامید خواهیم شد، بلكه ممكن است شیوه رفتاری خودرا نیز تغییر دهیم. مثل اینكه ممكن است بارها این انتظارات را از یكدیگر شنیده باشیم كه “چون چندبار این لطف را در حقش انجام دادم و تشكر نكرد، دیگر انجام نمی‌دهم”. در واقع بنظر می‌رسد كه دریافت قدردانی، نه تنها سبب ایجاد قضاوتی مثبت نسبت به فرد بازخورد دهنده یا ارائه دهنده قدردانی می‌شود، بلكه در حس ما نسبت به خودمان و عملكردمان هم بسیار تاثیر گذار است. گاهی با وجود بهترین عملكرد خود، چون از دیگران قدردانی دریافت نكرده ایم، ممكن است نقص یا كوتاهی را در خود ببینیم و نه در قدر نشناسی طرف مقابل…

مقالات مشابه

چگونه می توان هنر قدردانی را درخود تقویت كرد؟

برای اینكه بتوانیم مهارت سپاسگزاری و قدردان بودن را در خود تقویت كنیم و از اثرات آن در زندگی و روابط مان بهره‌مند گردیم، باید هم نگرش و طرز فكرمان و هم شیوه رفتارمان را تغییر دهیم تا قدردانی و قدرشناسی یخشی از شخصیت فردی و حرفه ای مان گردد. برای این منظور می‌توانیم از شیوه های قدردانی كلامی و غیركلامی (رفتاری) استفاده كنیم. مثلا استفاده از جملات مثبت و تحسین برانگیز برای بازخورد به دیگران و تعریف و تمجید از آنها یکی از روش های بسیار موثر خواهد بود. گاهی افراد فقط با یک جمله انرژی مضاعفی برای ادامه آن عمل پیدا می کنند. همچنین ادای سپاسگزاری از طریق انجام رفتاری محبت آمیز مثل گرفتن هدیه یا ارائه خدمتی مفید و… بی شک تاثیری غیر قابل تصور را در ذهن طرف مقابل ایجاد می کند.

چگونه میتوان مهارت قدردانی را به كار برد؟ 

بدیهی است قدردانی هنر بازخوردی است كه می‌تواند در هر شرایطی موثر واقع شود. ما می توانیم در هر موقعیتی از روابط و حضورمان، ردپایی از این هنر را برجای بگذاریم. دادن بازخورد ساده ترین رفتار اجتماعی است كه هرروز با آن سروكار داریم. از سلام و احوال پرسی ساده گرفته تا ارتباطات حرفه ای تر و تعاملات تجاری‌، همه جا می‌توانیم قدردانی را به شیوه‌ای هنرمندانه در كلام و یا رفتار به كار ببریم. اگر تا کنون قدرت این مهارت را نادیده گرفتید، از همین حالا دست به كار شوید و در هر نقش و شرایطی كه هستید شیوه قدردانی را الگویِ رفتاری خود قرار دهید. به طور مثال:

• از لحظه از حضور خود در این هستی، قدردانی كنیم و سپاسگزار خود، آفریدگار و هرآنچه به ما ارزانی داشته و از آن بهره‌مند شده ایم، باشیم. حتی می‌توانیم قدردان نداشته های مان باشیم و بدانیم كه به مصلحت ما بوده است.
• از اعضای خانواده خود به خاطر بودن و همراهی شان در كنارمان قدردانی كنیم. از پدر و مادر كه قدردانی از زحماتشان هیچ گاه كافی نخواهد بود.
• اگر دانش آموز هستیم قدردان زحمات معلمین و اساتید خود باشیم كه از آنچه آموخته اند بی‌دریغ و سخاوتمندانه به ما می‌بخشند.
• بیماران قدردان پرستاران و پزشكان خود خواهند بود چراكه محبت آنها فراتر از مسئولیت و شغل شان است و آنها گاهی با وجود ریسك هایی كه برای سلامتی شان وجود دارد، به مراقبت از بیماران می‌پردازند.
• مدیران و مسئولین می‌توانند از پرسنل و همكاران تیم خود برای كمك به پیشبرد اهداف مشترك قدردانی نمایند. و برعكس پرسنل به خاطر این كه مدیران شرایط بهتری را برای كسب درآمد آنها فراهم می آورند نیز قدردانی نمایند.
• از مشتریان خود، قدردانی كنیم چرا كه تلاش ما در محیط كار برای رضایت آنهاست و آنها هستند كه ما شغل و منبعی برای درآمد داریم. با این كار آنها مشتاق خواهند شد كه به خاطر ارزشی كه برای آنها قائل شده ایم ارتباط شان را با ما و خدمات مان قطع نكنند.

این مثال ها نمونه واضحی از بیان قدردانی نسبت به لطف دیگران است ولی گاهی می‌توان قدردانی را به شكل خلاقانه تری نیز ابراز كرد كه اثرات جادویی دارد. در زیر چند راهکار برای قدردانی را بررسی می‌کنیم:

1. بیان کردن قدردانی به صورت صریح: به دیگران بگویید که از کمک‌ها، حمایت‌ها و اعمالشان قدردانی می‌کنید. به آنها بگویید که ارزش دارند و تأثیر مثبتی در زندگی شما داشته‌اند. می‌توانید این قدردانی را به صورت شفاف و صریح در قالب یک پیام، مکالمه حضوری یا حتی یک نامه انجام دهید.

2. نشان دادن توجه و احترام: به دیگران توجه کنید و به اعمال و کمک‌هایشان ارزش قائل باشید. به آنها به شکل فعالانه گوش دهید و نشان دهید که احترام و توجه شما برایشان مهم است. این نشان دادن توجه و احترام می‌تواند نوعی قدردانی نهفته باشد.

3. ارسال پیام تبریک: در مناسبت‌های خاص مانند تولد، عید، روز تشکر و… از فرصت استفاده کنید تا به افرادی که برای شما ارزش ویژه‌ای دارند، پیام تبریک و تشکر ارسال کنید. در این پیام، می‌توانید به آنها بگویید که بودنشان برایتان چقدر مهم است و چه تأثیری در زندگیتان داشته‌اند.

4. ارائه هدیه: ارائه یک هدیه کوچک به شخصی که می‌خواهید قدردانی کنید، نشان از ارزش قائل بودن و اهمیتی که به او می‌دهید دارد. این هدیه می‌تواند چیزی ساده و کوچک باشد، اما با ارزش و معنی. به طور مثال، می‌توانید یک کتاب مفید، یک کاردستی ساخته شده توسط خودتان، یک کارت هدیه و یا حتی یک شاخه گل باشد. (اثر شاخه گل را دست کم نگیرید)

5. ارائه خدمات: به دیگران کمک کنید و خدماتی را به آنها ارائه دهید. ممکن است این خدمات یک کمک عملی در روزمره باشد، مانند کمک در تمیز کردن خانه یا کمک در انجام یک پروژه. با ارائه این خدمات، نشان می‌دهید که ارزش دیگران برای شما مهم است و به آنها قدردانی می‌کنید.

حال شما پیشنهاد دهید؛ چه شیوه های خلاقانه دیگری را برای قدردانی می شناسید؟